Fritillaria euboeica

Εύβοια, 27/2/2016

Ήταν Κυριακή 30 Απριλίου του 1865, όταν ο Θεόδωρος Ορφανίδης ανέβηκε στην κορυφή της Δίρφυς και ανακάλυψε μία κομψότατη κίτρινη φριτιλλάρια: τη Fritillaria euboeica Rix. Το όνομά της μαρτυρά και την εξάπλωσή της: πρόκειται για είδος ενδημικό της Εύβοιας, στο κεντρικό και βόρειο τμήμα της, ενώ μία αναφορά του Γκανιάτσα από το Άγιο Όρος παραμένει ανεπιβεβαίωτη μέχρι σήμερα.

Η μικρή αυτή φριτιλλάρια φύεται γενικά σε υψόμετρα μεγαλύτερα των 700 μ., εκτός από μια περιοχή της κεντρικής Εύβοιας, κοντά στο χωριό Πολιτικά, όπου βρέθηκε στα 100 μ. Έχει εντοπιστεί τόσο σε ασβεστολιθικά όσο και οφιολιθικά εδάφη, σε ανοίγματα δασών ελάτης ή πεύκου, κάτω από κέδρους και πυξάρια, ακόμα και μέσα σε ακαλλιέργητους ελαιώνες. Ανάλογα με το υψόμετρο, μπορεί να βρεθεί ανθισμένη από το τέλος του Φλεβάρη έως και τον Απρίλιο. 

Στην Εύβοια έχουν βρεθεί μέχρι στιγμής 5 υποπληθυσμοί του είδους, καθένας από τους οποίους αποτελείται από 100-200 ώριμα άτομα. Ο συνολικός πληθυσμός δηλαδή είναι πολύ περιορισμένος. Εκτός αυτού, δέχεται απειλές από πυρκαγιές, οικιστική ανάπτυξη και υπερβόσκηση. Η υπερθέρμανση του πλανήτη μπορεί επίσης να  έχει σοβαρές επιπτώσεις στο είδος, καθώς η φύτρωση των σπερμάτων αναστέλλεται σε θερμοκρασίες μεγαλύτερες των 15^οC κι έτσι μειώνεται η εγγενής αναπαραγωγή. Για τους λόγους αυτούς, στο Βιβλίο Ερυθρών Δεδομένων των Σπάνιων και Απειλούμενων Φυτών της Ελλάδας (2009) προτείνεται η ένταξή του στην κατηγορία «Τρωτό». 

Η Fritillaria euboeica προστατεύεται από τη Σύμβαση της Βέρνης και το ΠΔ 67/81, ενώ συμπεριλαμβάνεται στα δύο Βιβλία Ερυθρών Δεδομένων για τα φυτά της Ελλάδας (2009 και 1995), στον Κόκκινο Κατάλογο Απειλούμενων Ειδών της Παγκόσμιας Ένωσης Προστασίας της Φύσης και στον παγκόσμιο κατάλογο των φυτικών ειδών που χρήζουν προστασίας του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών.