Lilium albanicum

Μαυροβούνι, 4/7/2014

Το Lilium albanicum Griseb. είναι το κρινάκι με τα μικρότερα άνθη, ανάμεσα στους 5 εκπροσώπους του γένους στην Ελλάδα. Ωστόσο, δεν έχει να ζηλέψει τίποτα από τους συγγενείς του. Τα κίτρινα άνθη του, με τους μεγάλους πορτοκαλί ανθήρες, στολίζουν αλπικά λιβάδια, προσθέτοντας ένα ακόμα χλωριδικό στοιχείο σπάνιας ομορφιάς στον μακρύ φυτοκατάλογο των βουνών της βόρειας Ελλάδας.

Μαυροβούνι, 4/7/2014

Εκτός συνόρων, το L. albanicum βρίσκεται σε βουνά της Βαλκανικής χερσονήσου και συγκεκριμένα στις χώρες Αλβανία, Βουλγαρία και πρώην Γιουγκοσλαβία. Για να το δει κανείς, θα πρέπει να ανέβει σε υψόμετρα μεγαλύτερα των 1450 μ., φτάνοντας ακόμα και μέχρι τα 2200 μ. Βρίσκεται σε ανθοφορία κατά τους μήνες Ιούνιο και Ιούλιο.

Γράμμος, 5/7/2014

Το κίτρινο αλβανικό κρινάκι προστατεύεται από το ΠΔ 67/81 και περιλαμβάνεται στον παγκόσμιο κατάλογο ειδών που χρήζουν προστασίας του ΟΗΕ, καθώς και στα Άλλα Σημαντικά Είδη Φυτών του δικτύου «ΦΥΣΗ 2000».

Centaurea chrysocephala

Μετέωρα, 25/5/2014

Ακόμα ένα φυτό που το όνομά του αντικατοπτρίζει την εμφάνισή του. Τα χρυσά βράκτια στο κεφάλιο αυτής της κενταύριας της χάρισαν το όνομα Centaurea chrysocephala Phitos & Georg. Παλαιότερα, θεωρούνταν ενδημική των Μετεώρων, καθώς είχε ανευρεθεί μόνο κοντά σε δύο μοναστήρια της περιοχής, αλλά από ό,τι φαίνεται εμφανίζεται τοπικά στη βόρεια και τη νότια Πίνδο. Παραμένει πάντως σπάνια, σύμφωνα με τον Κατάλογο Αγγειοφύτων της Ελλάδας.

Στα Μετέωρα φυτρώνει επάνω σε τοίχους και στους χαρακτηριστικούς βράχους της περιοχής, σε υψόμετρο από 350 έως 450 μ. Ανθίζει τους μήνες Μάιο και Ιούνιο.

Σύμφωνα με το Βιβλίο Ερυθρών Δεδομένων (1995), τα λιγοστά άτομα που έχουν καταγραφεί στα Μετέωρα (περίπου 150 άτομα) κινδυνεύουν από διάφορους παράγοντες, όπως φωτιά, διάνοιξη δρόμων ή άλλα κατασκευαστικά έργα και συλλογή τόσο από ερασιτέχνες, όσο και επαγγελματίες βοτανικούς. Γι’ αυτό η C. chrysocephala κατατάσσεται στην κατηγορία «Σπάνιο», αλλά σημειώνεται ότι μπορεί πολύ εύκολα να περάσει στην κατηγορία «Τρωτό». Εκτός από το Βιβλίο Ερυθρών Δεδομένων, περιλαμβάνεται στον παγκόσμιο κατάλογο ειδών που χρήζουν προστασίας του ΟΗΕ και στα Άλλα Σημαντικά Είδη Φυτών του δικτύου «ΦΥΣΗ 2000».

Crocus speciosus subsp. speciosus

Ακαρνανικά, 18/10/2014

Πρόκειται για έναν κρόκο… εξαιρετικό, σύμφωνα με τον βοτανικό που τον βάφτισε, αφού αυτό ακριβώς σημαίνει speciosus (ή θαυμάσιος, εξαίσιος, ξεχωριστός). Ο Crocus speciosus M. Bieb. subsp. speciosus είναι όντως ένας ακόμα πανέμορφος κρόκος. Αυτό όμως που τον κάνει να ξεχωρίζει είναι η σπανιότητά του στον ελλαδικό χώρο. Με τρεις μόνο μικρούς πληθυσμούς σε Στερεά Ελλάδα και βόρεια Πίνδο, αποτελεί το δυτικότερο όριο εξάπλωσης του υποείδους στην Ελλάδα. Εκτός συνόρων απαντά στον Καύκασο και την Κριμαία, περιοχές του βόρειου Ιράν και της Τουρκίας, καθώς και στη Βαλκανική Χερσόνησο.

Όπως πληροφορούμαστε από το Βιβλίο Ερυθρών Δεδομένων των Σπάνιων και Απειλούμενων Φυτών της Ελλάδας, ο φθινοπωρινός αυτός κρόκος φύεται σε θέσεις που διατηρούν υγρασία, κάτω από αριές (Quercus ilex) ή σε θέσεις με βόρεια έκθεση, ενώ έχει ανευρεθεί σε υψόμετρο από 800 έως 1400 μ. Ανθίζει από το τέλος Σεπτεμβρίου μέχρι τα μέσα Νοεμβρίου.

Η εξάπλωση του C. speciosus subsp. speciosus στην Ελλάδα πιθανόν να είναι μεγαλύτερη από αυτή που γνωρίζουμε έως τώρα, σύμφωνα με τους Θεοφάνη Καραμπλιάνη και Θεοφάνη Κωνσταντινίδη (Βιβλίο Ερυθρών Δεδομένων, 2009). Πάντως, οι μέχρι τώρα γνωστοί πληθυσμοί του πληρούν τα κριτήρια της IUCN για την ένταξή του στην κατηγορία «Τρωτό». 

Melampyrum heracleoticum

Γρεβενά, 13/9/2014

Το Melampyrum heracleoticum Boiss. & Orph. είναι ένα σχετικά σπάνιο ημιπαράσιτο της οικογένειας Orobanchaceae. Το όνομά του (μελας – πυρος) χρησιμοποιήθηκε από το Θεόφραστο για ένα ζιζάνιο των καλλιεργειών σιταριού, αλλά δυστυχώς το name-hunting του φυτού σταμάτησε για εμάς σε αυτή την πληροφορία. Ευπρόσδεκτη κάθε άλλη δική σας!

Ενδημεί στο δυτικό μέρος της Βαλκανικής χερσονήσου και συγκεκριμένα στη χώρα μας, στην Αλβανία και την πρώην Γιουγκοσλαβία. Στην Ελλάδα απαντά στη βόρεια Πίνδο και περιοχές της κεντρικής Μακεδονίας. Περιλαμβάνεται στον παγκόσμιο κατάλογο ειδών που χρήζουν προστασίας του ΟΗΕ. 

Acis ionica

Αιτωλοακαρνανία, 12/9/2014

Γνωρίστε την ντροπαλή και εύθραυστη ομορφιά της Acis ionica Bareka, Kamari & Phitos. Πρόκειται για ένα είδος που παλαιότερα θεωρούνταν ότι ανήκει στο γένος Leucojum, μέχρι που το τελευταίο χωρίστηκε σε δύο διαφορετικά: το γένος Leucojum και το γένος Acis.

Οι ακίδες του Ιονίου κάνουν την εμφάνισή τους στην αρχή του φθινοπώρου, κατά τους μήνες Σεπτέμβριο και Οκτώβριο, στα νησιά Ζάκυνθο, Κεφαλονιά και Λευκάδα, περιοχές του νομού Αιτωλίας και Ακαρνανίας και σε μια περιορισμένη περιοχή της Αλβανίας. Φύονται σε ασβεστολιθικά πετρώματα και τοποθεσίες βραχώδεις ή πετρώδεις, ανάμεσα σε φρύγανα ή χαμηλή μακκία βλάστηση, πολλές φορές πολύ κοντά στη θάλασσα, αγναντεύοντάς την. Τα υψόμετρα στα οποία έχουν βρεθεί ξεκινούν σχεδόν από το επίπεδο της θάλασσας και φτάνουν μέχρι τα 450 μ.

Το είδος Acis ionica συμπεριλαμβάνεται με την παλιά του ονομασία Leucojum valentinum στα Άλλα Σημαντικά Είδη Φυτών που καταχωρήθηκαν για τις περιοχές του δικτύου «ΦΥΣΗ 2000».   

Cephalaria tenuiloba

Όλυμπος, 23/8/2014

Η Cephalaria tenuiloba Strid είναι ένα σπάνιο είδος, ενδημικό της ηπειρωτικής Ελλάδας, που η ακριβής γεωγραφική του εξάπλωση παραμένει αδιευκρίνιστη. Οι Strid και Gustavsson την περιέγραψαν το 1976 από τις βόρειες πλαγιές του Ολύμπου, θέση η οποία είναι η μόνη επιβεβαιωμένη, και αρχικά θεωρήθηκε ενδημική του βουνού. Πλέον θεωρείται ότι δείγματα από το Βέρμιο και τον Τυμφρηστό είναι πολύ πιθανό να ανήκουν σε αυτό το είδος, αν και τα δείγματα αυτά δεν ήταν σε αρκετά καλή κατάσταση ώστε να θεωρηθεί βέβαιο. Ο Γεώργιος Δημητρέλλος στη διδακτορική του διατριβή «Γεωβοτανική έρευνα του όρους Τυμφρηστού» αναφέρει τρεις διαφορετικές περιοχές του βουνού όπου απαντά η C. tenuiloba, όμως στον Κατάλογο Αγγειοφύτων της Ελλάδας (Vascular Plants of Greece, An annotated checklist) η θέση από την Στερεά Ελλάδα παραμένει ένα ερωτηματικό.

 Στον Όλυμπο φύεται σε βραχώδεις ασβεστολιθικές πλαγιές, σε υψόμετρο από 1500 έως 2000 μ. Η ανθοφορία της ξεκινά γύρω στα μέσα Ιουλίου και συνήθως διαρκεί μέχρι τα μέσα Αυγούστου.

Η C. tenuiloba συμπεριλαμβάνεται στο Βιβλίο Ερυθρών Δεδομένων του 1995 με τον χαρακτηρισμό «Τρωτό». Βρίσκεται εντός ορίων του Εθνικού Δρυμού Ολύμπου και συμπεριλαμβάνεται ακόμη στον παγκόσμιο κατάλογο ειδών που χρήζουν προστασίας του ΟΗΕ και στα Άλλα Σημαντικά Είδη Φυτών του δικτύου «ΦΥΣΗ 2000».

Pancratium maritimum

Χαλκιδική, 21/8/2014

Η Ελλάδα έχει την τύχη να είναι μία από τις χώρες της Μεσογείου που φιλοξενούν στις αμμώδεις παραλίες τους ένα πάλλευκο κρινάκι, το Pancratium maritimum L., γνωστό και ως κρινάκι της θάλασσας. Με συνολική εξάπλωση λίγο μεγαλύτερη της μεσογειακής λεκάνης, που συμπεριλαμβάνει την Πορτογαλία, τα Κανάρια νησιά και περιοχές της Μαύρης θάλασσας, το P. maritimum στολίζει τις ακτές από τον Ιούλιο μέχρι και τον Οκτώβριο, βγάζοντας βαθειά μέσα από την άμμο τα φύλλα και το βλαστό του, που φέρει τα εντυπωσιακού μεγέθους άνθη του.

Το όνομα του γένους Pancratium, προκύπτει από τις ελληνικές λέξεις παν και κραταιός, δηλαδή δυνατός, πιθανόν λόγω της ικανότητάς του να επιβιώνει κάτω από δύσκολες περιβαλλοντικές συνθήκες: άμμος, ξηρασία, ήλιος. Τα άνθη του ανοίγουν όταν αρχίζει να πέφτει το φως της μέρας, αργά το απόγευμα, και απελευθερώνουν μία γλυκιά μυρωδιά που είναι εντονότερη κατά τις ήρεμες, χωρίς άνεμο βραδιές. Έχει βρεθεί ότι ο κύριος επικονιαστής που προσελκύεται, μια νυχτοπεταλούδα, το επισκέπτεται μόνο όταν η ταχύτητα του ανέμου είναι μικρότερη από 2 m/sec. Αν όλα πάνε καλά και τα άνθη του γονιμοποιηθούν, τα μαύρα και πανάλαφρα σπέρματα που θα παραχθούν παρασύρονται από τα κύματα και ξεβράζονται σε άλλες ακτές, όπου νέοι κύκλοι ζωής για το P. maritimum ξεκινούν, με τη δημιουργία νέων ατόμων.   

Δυστυχώς, ο κύκλος ζωής του κάποιες φορές τελειώνει σύντομα και με βίαιο τρόπο, καθώς το κρινάκι της θάλασσας ανθίζει όταν αρχίζουν να καταφθάνουν οι ορδές των τουριστών στις παραλίες. Συλλογή, ξερίζωμα για μεταφύτευση, ποδοπάτημα, παρκάρισμα οχημάτων επάνω του, ξαπλώστρες, χτίσιμο σπιτιών ή στήσιμο των εποχιακών beach bars στις αμμοθίνες, αλλά και οι νέοι μηχανικοί τρόποι καθαρισμού της άμμου, αποτελούν παράγοντες οι οποίοι έχουν αρχίσει να περιορίζουν την εξάπλωσή του. Ήδη στις ακτές της νότιας Βουλγαρίας και της βόρειας Τουρκίας απειλείται με εξαφάνιση, γι’ αυτό και συμπεριλαμβάνεται στο Βιβλίο Ερυθρών Δεδομένων για τη χλωρίδα της Βουλγαρίας με το χαρακτηρισμό «Κινδυνεύον». Στην Ελλάδα δεν προστατεύεται από κάποιο νομοθέτημα, αλλά συμπεριλαμβάνεται στα Άλλα Σημαντικά Είδη Φυτών του δικτύου «ΦΥΣΗ 2000» και, σε παγκόσμιο επίπεδο, στον κατάλογο ειδών που χρήζουν προστασίας του ΟΗΕ.

Το κρινάκι της θάλασσας χρησιμοποιήθηκε ως διακοσμητικό στοιχείο κατά την αρχαιότητα σε ένα πλήθος απεικονίσεων που σώθηκαν και έφτασαν μέχρι τις μέρες μας, από διάφορες εποχές, όπως η μυκηναϊκή ή η μινωική. Η γνωστότερη απεικόνιση είναι αυτή της «Οικίας των γυναικών» στο Ακρωτήρι της Σαντορίνης (που μπορείτε να δείτε εδώ).

Lilium chalcedonicum

Οίτη, 22/7/2014

«…τὰ δὲ κρίνα φησὶν ὁ Θεόφραστος εἶναι καὶ πορφυρανθῆ»

Ἀθηναίου Δειπνοσοφισταί

Το γένος Lilium πήρε το όνομά του από το αρχαιοελληνικό λείριον, λέξη που χρησιμοποιήθηκε μαζί με το όνομα κρίνος για τα φυτά με τα μεγάλα και εντυπωσιακά άνθη που και σήμερα ονομάζουμε κρινάκια. Στην Ελλάδα εκπροσωπείται από 5 είδη, όλα εξαιρετικής ομορφιάς.

Βούρινος, 12/8/2014

Το Lilium chalcedonicum L., ο κόκκινος κρίνος, απαντά στην Ελλάδα, από τα βουνά της βόρειας Πίνδου μέχρι και την Πελοπόννησο, και τη νότια Αλβανία. Προτιμά πετρώδεις ημισκιερές θέσεις που κρατάνε λίγη υγρασία, κυρίως σε ασβεστόλιθο. Τα υψόμετρα στα οποία θα τον συναντήσετε κυμαίνονται από 500 έως 1900 μ. και η ανθοφορία του, καθαρά θερινή, ξεκινά τέλη Ιουνίου και διαρκεί μέχρι τις αρχές του Αυγούστου.    

Γκιώνα, 18/7/2014

Ο κόκκινος κρίνος προστατεύεται από το ΠΔ 67/81 και συμπεριλαμβάνεται στον παγκόσμιο κατάλογο ειδών που χρήζουν προστασίας του ΟΗΕ και στα Άλλα Σημαντικά Είδη Φυτών του δικτύου «ΦΥΣΗ 2000».

Moneses uniflora

Μαυροβούνι, 4/7/2014

Το σπάνιο αυτό φυτό για την Ελλάδα φαίνεται να έχει εμμονή με τη μοναδικότητα. Είναι ο μοναδικός εκπρόσωπος του (μονοτυπικού) γένους Moneses, φέρει ένα και μοναδικό κατανεύον άνθος (uni-flora) και λαχταρά τη μοναξιά (moneses από το μόνος και ίεμαι).

Το Moneses uniflora (L.) A. Gray είναι κυρίως δασικό είδος που απαντά σε δάση κωνοφόρων, αναπτύσσοντας μυκόρριζα στη λεπτή στιβάδα των αποσυντιθέμενων βελόνων, αλλά μπορεί να βρεθεί και σε πιο ανοικτούς βιοτόπους, ανεβαίνοντας μέχρι τα 2200 μ. Στην Ελλάδα εντοπίζεται σε λίγες θέσεις της βόρειας Πίνδου, στον Όλυμπο και τη Ροδόπη. Η παγκόσμια εξάπλωσή του περιλαμβάνει τις βόρειες και εύκρατες περιοχές του βόρειου ημισφαιρίου, αν και απουσιάζει από την ανατολική Ασία. Η ανθοφορία του διαρκεί από τα μέσα Ιουνίου μέχρι τις αρχές Αυγούστου.

Όταν μια μέλισσα επισκέπτεται το άνθος του φυτού, κινεί τα φτερά της με μεγαλύτερη ταχύτητα και η δόνηση αυτή κάνει τους ανθήρες να απελευθερώνουν τη γύρη τους (φαινόμενο που αποκαλείται buzz pollination). Η μέλισσα λούζεται με γύρη και είναι έτοιμη, κατά την επίσκεψή της σε επόμενο λουλούδι, να εναποθέσει τη γύρη πάνω στο τεράστιο στίγμα. Ο τύπος αυτός επικονίασης είναι ιδιαίτερα αποτελεσματικός, όπως υποδεικνύει ο μεγάλος αριθμός σπερμάτων που παράγονται (μέχρι και 1000 ανά καρπό).

Επίσης αξίζει να αναφερθεί ότι οι φαρμακευτικές του ιδιότητες είναι πολλές, αφού διάφορα μέρη του φυτού χρησιμοποιούνται ανά τον κόσμο για την αντιμετώπιση του βήχα και του κρυώματος και την ανακούφιση του λαιμού. Το 1996, Καναδοί ερευνητές απομόνωσαν την αντιμικροβιακή ουσία Chlorochimaphilin από το M. uniflora, βασιζόμενοι στη χρήση του φυτού από αυτόχθονες φυλές.

Lesquereuxia syriaca

Πήλιο, 2/8/2014

Ο ήλιος είχε κατέβει αρκετά και τα δάση οξιάς του Πηλίου ήταν αρκετά σκοτεινά, όταν συναντηθήκαμε με αυτό το περίεργο φυτό που φέρει το περίεργο όνομα Lesquereuxia syriaca Boiss. & Reut. in Boiss. Παλαιότερα γνωστή ως Siphonostegia, αποτελεί τώρα ένα μονοτυπικό γένος της οικογένειας Orobanchaceae και πήρε το όνομα του Ελβετού επιστήμονα Charles Léo Lesquereux (1806–1889), γνωστού για την ενασχόλησή του με τα βρύα και την παλαιοβοτανική.

Η L. syriaca είναι ημιπαράσιτο διαφόρων φυτών, ανάμεσά τους και η ενδημική Silene multicaulis ssp. sporadum, πάνω στην οποία βρέθηκε να φυτρώνει στο Πήλιο. Στην Ευρώπη είναι γνωστή από τρεις μόνο τοποθεσίες, όλες στην Ελλάδα: Πήλιο, Όλυμπος και περιοχή Πρεσπών. Ανατολικότερα φτάνει μέχρι τη βόρεια Συρία. Φύεται σε ανοίγματα και όρια δασών ή δασικούς δρόμους, σε διάφορα υποστρώματα και υψόμετρο από 300 έως 1400 μ.

Πρόκειται για ένα είδος σπάνιο για την Ελλάδα, ενώ στο Βιβλίο Ερυθρών Δεδομένων (1995) αναφέρεται ότι κάποιοι από τους πληθυσμούς του Πηλίου έχουν καταστραφεί από την κατασκευή δρόμων στην περιοχή, κατατάσσοντας το φυτό στην κατηγορία «Τρωτό». Η L. syriaca προστατεύεται από το ΠΔ 67/81 και περιλαμβάνεται στον παγκόσμιο κατάλογο ειδών που χρήζουν προστασίας του ΟΗΕ και στα Άλλα Σημαντικά Είδη Φυτών του δικτύου «ΦΥΣΗ 2000».

Ajuga piskoi

Κοζάνη, 4/7/2014

Η Ajuga piskoi Degen & Bald. είναι ένα από τα πιο ευκολοδιάκριτα είδη του γένους και ταυτόχρονα από τα πιο ακριβοθώρητα. Με σποραδικές εμφανίσεις στην Ήπειρο και τη δυτική Μακεδονία, αποτελεί ένα από τα σχετικά άγνωστα είδη του Βιβλίου Ερυθρών Δεδομένων των Σπάνιων και Απειλούμενων Φυτών της Ελλάδας.

Η συνολική εξάπλωσή της περιλαμβάνει μία θέση στη νότια Αλβανία, μία στη νοτιοδυτική ΠΓΔΜ και τρεις θέσεις στην Ελλάδα, από τις οποίες μία βρίσκεται στο νομό Ιωαννίνων, μία στο νομό Κοζάνης και μία στο Γράμμο. Προτιμά θέσεις φωτεινές και δροσερές μέσα σε φυλλοβόλα δάση ή θαμνώνες και ανθίζει κατά τους μήνες Ιούνιο και Ιούλιο.

Σύμφωνα με τα κριτήρια της IUCN, το είδος κατατάσσεται στην κατηγορία τρωτό. Στην Κοζάνη βρίσκεται ο μεγαλύτερος πληθυσμός της που αριθμεί περί τα 50 ώριμα άτομα. Στο νομό Ιωαννίνων βρέθηκε μόνο ένα άτομο, ενώ από το Γράμμο υπάρχει μόνο μια αναφορά του 1939, χωρίς να έχει ανευρεθεί έκτοτε.  

Narthecium scardicum

Μαυροβούνι, 4/7/2014

Από τα πιο δυσεύρετα φυτά της Ελλάδας, το Narthecium scardicum Košanin απαντά σε δύο μόνο βουνά της βόρειας Πίνδου: το Σμόλικα και το Μαυροβούνι Γρεβενών. Το όνομά του πιθανόν να παραπέμπει στη λέξη νάρθηκας, αν και μπορεί απλώς να είναι αναγραμματισμός ενός άλλου γένους με το οποίο φιλοξενούνταν στην ίδια οικογένεια, το γένος Anthericum (Liliaceae). Τώρα πια το Narthecium έχει μετακινηθεί στην οικογένεια Melanthiaceae.

Εκτός Ελλάδας, το N. scardicum βρίσκεται μόνο στη βορειοανατολική Αλβανία και τη νοτιοδυτική πρώην Γιουγκοσλαβία, στην περιοχή δηλαδή του όρους Σκάρδος, από όπου πήρε το όνομά του το είδος.

Το σπανιότατο αυτό φυτό, με τα χαρακτηριστικά τριχωτά νήματα των στημόνων, φύεται σε υγρές θέσεις, δίπλα σε ρυάκια και πηγές, σε υψόμετρο από 1500 έως 2100 μ. και σερπεντινικό υπόστρωμα. Ανθίζει μόνο τον Ιούλιο.

Περιλαμβάνεται στον παγκόσμιο κατάλογο φυτών που χρήζουν προστασίας του ΟΗΕ και στα Άλλα Σημαντικά Είδη Φυτών του δικτύου «ΦΥΣΗ 2000».

Onosma elegantissima

Βούρινος, 24/5/2014

Μέχρι τα μέσα του 20^ου αιώνα, ο μικρός βοτανικός παράδεισος που κρύβει το όρος Βούρινος παρέμενε ένα καλά φυλαγμένο μυστικό. Το 1956 ξεκίνησε η βοτανική εξερεύνηση του βουνού από τον Rechinger και τον Γουλιμή. Το Onosma elegantissima Rech. f. & Goulimy, ένα από τα 8 τοπικά ενδημικά είδη που φιλοξενεί ο Βούρινος και που δε θα συναντήσετε πουθενά αλλού στον κόσμο, ανακαλύφθηκε εκείνη τη χρονιά.

Το όνομα του γένους προκύπτει από τις ελληνικές λέξεις όνος, δηλαδή γάιδαρος και οσμή. Δε γνωρίζουμε αν όντως έχει την ιδιότητα να προσελκύει τα συμπαθή θηλαστικά. Είναι πάντως δύσκολο να συναντήσει κανείς γαϊδούρια στις απότομες ορεινές πλαγιές του Βούρινου και συγκεκριμένα σε υψόμετρο 800-1800 μ., όπου το κομψό (elegantissima) αυτό είδος Onosma φυτρώνει. Απαντά σε βραχώδεις ή πετρώδεις θέσεις, μέσα σε αειθαλείς θαμνώνες και σε υπαλπικούς βιοτόπους, συνήθως στα άφθονα σερπεντινικά πετρώματα του βουνού, αλλά περιστασιακά και σε ασβεστόλιθο. Η ανθοφορία του ξεκινά γύρω στα μέσα Μαΐου και διαρκεί μέχρι τα μέσα Ιουλίου.  

Το O. elegantissima προστατεύεται από το ΠΔ 67/81 και περιλαμβάνεται στο Βιβλίο Ερυθρών Δεδομένων των Σπάνιων και Απειλούμενων Φυτών της Ελλάδας του 1995, στον παγκόσμιο κατάλογο ειδών που χρήζουν προστασίας του ΟΗΕ και στα Άλλα Σημαντικά Είδη Φυτών του δικτύου «ΦΥΣΗ 2000».

Viola doerfleri

Καϊμακτσαλαν, 24/5/2014

Από τα πρώτα είδη που ανθίζουν μόλις λιώσουν τα χιόνια στο Καϊμάκτσαλαν, είναι αυτή η όμορφη βιόλα. Η Viola doerfleri Degen στολίζει με μωβ τούφες αποκλειστικά το βουνό αυτό, αφού είναι ενδημική στο Καϊμάκτσαλαν και απαντά τόσο από την πλευρά της Ελλάδας όσο και από της ΠΓΔΜ. Την περιέγραψε ο Ignaz Dörfler από την κορυφή του Καϊμάκτσαλαν το 1893, γι' αυτό και της δόθηκε το όνομά του. Μπορεί κανείς να τη συναντήσει ανθισμένη από τα τέλη Μαΐου έως τον Αύγουστο, σε υψόμετρο από 1800 μ. έως τα 2500 μ. περίπου.

Περιλαμβάνεται στα Άλλα Σημαντικά Είδη Φυτών που καταχωρήθηκαν για το δίκτυο προστατευόμενων περιοχών “ΦΥΣΗ 2000”.

Centaurea pumilio

Ελαφονήσι, 30/5/2014

Η Centaurea pumilio L. φωλιάζει μέσα στην άνυδρη άμμο της μεσογειακής παραλίας. Η ανθοφορία της φαντάζει ένας αγώνας δρόμου προτού ο ανελέητος ήλιος του καλοκαιριού αφαιρέσει και τις τελευταίες στάλες υγρασίας από τις αμμοθίνες. Και ως μια υποψία εξελικτικής διορατικότητας, πριν τον κατακλυσμό των παραλιών από επισκέπτες σε αριθμούς που ξεφεύγουν από τα όρια της αειφορικότητας.

Είναι ένα είδος της Ανατολικής Μεσογείου, με δυτικότερο άκρο εξάπλωσης τα ανατολικά παράλια της Ιταλίας. Στην Ελλάδα στολίζει τις αμμουδιές της Δ. Κρήτης, της Ν.Α. Πελοποννήσου και της Κεφαλονιάς. Φαίνεται να έχει μια ιδιαίτερη προτίμηση σε τοπωνύμια που ονομάζονται Ελάφονησος και Ελαφονήσι, καθώς εμφανίζεται σε αμφότερα τα δύο πανέμορφα νησάκια!

Οι αμμοθίνες συγκαταλέγονται στους οικοτόπους που δέχονται τις μεγαλύτερες ανθρωπογενείς πιέσεις, κυρίως για τουριστική ανάπτυξη. Η Centaurea pumilio περιλαμβάνεται στο Βιβλίο Ερυθρών Δεδομένων των Σπάνιων και Απειλούμενων Φυτών της Ελλάδας του 2009 και το οποίο μας πληροφορεί ότι προσπάθειες για ανεύρεσή της σε προηγούμενες θέσεις από όπου ήταν γνωστή σε Ηλεία και Κεφαλονιά δεν καρποφόρησαν. Στην παραλία της Βουλισμένης αλλά και στο απέναντι νησάκι του Ελαφονησιού στη Δ. Κρήτη, όπου τη συναντήσαμε, φύεται σε μεγάλους και εύρωστους πληθυσμούς, κυρίως χάρη στη βιώσιμη διαχείριση της παραλίας που προωθείται στην περιοχή.

Το σπάνιο αυτό είδος για την Ελλάδα προστατεύεται από το ΠΔ 67/81 και περιλαμβάνεται, εκτός του Βιβλίου Ερυθρών Δεδομένων, στον παγκόσμιο κατάλογο ειδών που χρήζουν προστασίας του ΟΗΕ και στα Άλλα σημαντικά είδη φυτών του δικτύου "ΦΥΣΗ 2000".

Centaurea kalambakensis

Τρίκαλα, 25/5/2014

Το γένος Centaurea φαίνεται να έχει ιδιαίτερη εκτίμηση στο νομό των Τρικάλων, αφού μέσα στα όριά του υπάρχουν τρία τοπικά ενδημικά είδη. Ένα από αυτά, η Centaurea kalambakensis Freyn & Sint., η οποία, όπως μαρτυρά το όνομά της, ενδημεί στην ευρύτερη περιοχή της Καλαμπάκας.

Η C. kalambakensis έχει εντοπιστεί μέχρι στιγμής μόνο σε δύο σημεία κοντά στην κωμόπολη της Καλαμπάκας. Πρόκεται για ένα τυπικό χασμόφυτο, που εκμεταλλεύεται το λιγοστό χώμα και νερό που υπάρχει μέσα στις σχισμές των τεράστιων βράχων της περιοχής και αναπτύσσεται στις κάθετες επιφάνειές τους, σε υψόμετρο περίπου 250 μ. Ανθίζει τους μήνες Μάιο και Ιούνιο.

Λόγω της πολύ μικρής περιοχής εξάπλωσής της, χαρακτηρίστηκε σπάνια στο Βιβλίο Ερυθρών Δεδομένων του 1995. Ο πληθυσμός της εκτιμάται ότι υπερβαίνει τα 300 άτομα. Αν και είναι σχετικά προστατευμένη στις απρόσιτες θέσεις όπου φύεται, οποιαδήποτε παρέμβαση ή αλλαγή στο βιότοπό της μπορεί να αποβεί μοιραία, γι' αυτό και στον Κόκκινο Κατάλογο Απειλούμενων Ειδών της Παγκόσμιας Ένωσης Προστασίας της Φύσης (IUCN) συμπεριλαμβάνεται με το χαρακτηρισμό “Τρωτό”.

Η C. kalambakensis είναι ένα από τα φυτικά είδη προτεραιότητας του Παραρτήματος ΙΙ της Οδηγίας 92/43 και, επιπλέον, προστατεύεται από την Σύμβαση της Βέρνης και το ΠΔ 67/81. Ακόμη, συμπεριλαμβάνεται, εκτός του Βιβλίου Ερυθρών Δεδομένων (1995) και του Κόκκινου Καταλόγου της IUCN που προαναφέρθηκαν, στον παγκόσμιο κατάλογο ειδών που χρήζουν προστασίας του ΟΗΕ.

Ranunculus cacuminis

Καϊμάκτσαλαν, 24/5/2014

Στα αλπικά λιβάδια του Καϊμάκτσαλαν η άνοιξη έρχεται αργά. Δίπλα στα χιόνια που λιώνουν και σχηματίζουν τα ατελείωτα ρυάκια του βουνού, μπορεί κανείς να παρατηρήσει αρκετά σπάνια είδη της ελληνικής χλωρίδας, ανάμεσά τους είδη ενδημικά του βουνού, όπως ο Crocus pelistericus, η Viola doerfleri και ο Ranunculus cacuminis. 

Ο Ranunculus cacuminis Strid & Papan. περιγράφηκε το 1978 από την κορυφή του όρους Καϊμάκτσαλαν. Το όνομά του προέρχεται από τη λατινική λέξη cacumen που σημαίνει κορυφή. Είναι ενδημικό του βουνού και απαντά και στις δύο πλευρές του, την ελληνική και αυτή της ΠΓΔΜ, σε υψόμετρο από τα 2000 μ. έως την κορυφή (2520 μ.). Φύεται σε υγρές βραχώδεις θέσεις, επάνω σε σχιστόλιθο. Η ανθοφορία του ξεκινά συνήθως γύρω στα μέσα Μαΐου και μπορεί να διαρκέσει μέχρι τις αρχές Ιουλίου.

Περιλαμβάνεται στα Βιβλία Ερυθρών Δεδομένων των Σπάνιων και Απειλούμενων Φυτών της Ελλάδας (1995 και 2009), στον παγκόσμιο κατάλογο ειδών που χρήζουν προστασίας του ΟΗΕ και στα Άλλα Σημαντικά Είδη Φυτών του δικτύου “ΦΥΣΗ 2000”. 

Campanula lyrata

Λέσβος, 11/5/2014

Η Campanula lyrata Lam. βρίσκεται σχεδόν σε κάθε γωνιά της Λέσβου. Από το επίπεδο της θάλασσας μέχρι τις κορυφές του Ολύμπου και του Λεπέτυμνου, στολίζει με μωβ πινελιές ασβεστολιθικούς ή ηφαιστειογενείς βραχώδεις σχηματισμούς. Είναι από τα πιο κοινά, αλλά συγχρόνως τα ομορφότερα αγριολούλουδα του νησιού και παραμένει ανθισμένη από τον Απρίλιο έως και τον Ιούνιο.

Λέσβος, 24/5/2013

Εκτός της Λέσβου, η C. lyrata απαντά και σε άλλα νησιά του ανατολικού Αιγαίου, όπως η Σάμος και η Ικαρία, αλλά και ανατολικότερα, δηλαδή στην Τουρκία, την Ιορδανία και τη Γεωργία.

Λέσβος, 16/5/2014

Έχει συμπεριληφθεί τα Άλλα Σημαντικά Είδη Φυτών που καταχωρήθηκαν για το δίκτυο “ΦΥΣΗ 2000”.  

Λέσβος, 14/4/2013