Acis ionica

Αιτωλοακαρνανία, 12/9/2014

Γνωρίστε την ντροπαλή και εύθραυστη ομορφιά της Acis ionica Bareka, Kamari & Phitos. Πρόκειται για ένα είδος που παλαιότερα θεωρούνταν ότι ανήκει στο γένος Leucojum, μέχρι που το τελευταίο χωρίστηκε σε δύο διαφορετικά: το γένος Leucojum και το γένος Acis.

Οι ακίδες του Ιονίου κάνουν την εμφάνισή τους στην αρχή του φθινοπώρου, κατά τους μήνες Σεπτέμβριο και Οκτώβριο, στα νησιά Ζάκυνθο, Κεφαλονιά και Λευκάδα, περιοχές του νομού Αιτωλίας και Ακαρνανίας και σε μια περιορισμένη περιοχή της Αλβανίας. Φύονται σε ασβεστολιθικά πετρώματα και τοποθεσίες βραχώδεις ή πετρώδεις, ανάμεσα σε φρύγανα ή χαμηλή μακκία βλάστηση, πολλές φορές πολύ κοντά στη θάλασσα, αγναντεύοντάς την. Τα υψόμετρα στα οποία έχουν βρεθεί ξεκινούν σχεδόν από το επίπεδο της θάλασσας και φτάνουν μέχρι τα 450 μ.

Το είδος Acis ionica συμπεριλαμβάνεται με την παλιά του ονομασία Leucojum valentinum στα Άλλα Σημαντικά Είδη Φυτών που καταχωρήθηκαν για τις περιοχές του δικτύου «ΦΥΣΗ 2000».   

Cephalaria tenuiloba

Όλυμπος, 23/8/2014

Η Cephalaria tenuiloba Strid είναι ένα σπάνιο είδος, ενδημικό της ηπειρωτικής Ελλάδας, που η ακριβής γεωγραφική του εξάπλωση παραμένει αδιευκρίνιστη. Οι Strid και Gustavsson την περιέγραψαν το 1976 από τις βόρειες πλαγιές του Ολύμπου, θέση η οποία είναι η μόνη επιβεβαιωμένη, και αρχικά θεωρήθηκε ενδημική του βουνού. Πλέον θεωρείται ότι δείγματα από το Βέρμιο και τον Τυμφρηστό είναι πολύ πιθανό να ανήκουν σε αυτό το είδος, αν και τα δείγματα αυτά δεν ήταν σε αρκετά καλή κατάσταση ώστε να θεωρηθεί βέβαιο. Ο Γεώργιος Δημητρέλλος στη διδακτορική του διατριβή «Γεωβοτανική έρευνα του όρους Τυμφρηστού» αναφέρει τρεις διαφορετικές περιοχές του βουνού όπου απαντά η C. tenuiloba, όμως στον Κατάλογο Αγγειοφύτων της Ελλάδας (Vascular Plants of Greece, An annotated checklist) η θέση από την Στερεά Ελλάδα παραμένει ένα ερωτηματικό.

 Στον Όλυμπο φύεται σε βραχώδεις ασβεστολιθικές πλαγιές, σε υψόμετρο από 1500 έως 2000 μ. Η ανθοφορία της ξεκινά γύρω στα μέσα Ιουλίου και συνήθως διαρκεί μέχρι τα μέσα Αυγούστου.

Η C. tenuiloba συμπεριλαμβάνεται στο Βιβλίο Ερυθρών Δεδομένων του 1995 με τον χαρακτηρισμό «Τρωτό». Βρίσκεται εντός ορίων του Εθνικού Δρυμού Ολύμπου και συμπεριλαμβάνεται ακόμη στον παγκόσμιο κατάλογο ειδών που χρήζουν προστασίας του ΟΗΕ και στα Άλλα Σημαντικά Είδη Φυτών του δικτύου «ΦΥΣΗ 2000».

Pancratium maritimum

Χαλκιδική, 21/8/2014

Η Ελλάδα έχει την τύχη να είναι μία από τις χώρες της Μεσογείου που φιλοξενούν στις αμμώδεις παραλίες τους ένα πάλλευκο κρινάκι, το Pancratium maritimum L., γνωστό και ως κρινάκι της θάλασσας. Με συνολική εξάπλωση λίγο μεγαλύτερη της μεσογειακής λεκάνης, που συμπεριλαμβάνει την Πορτογαλία, τα Κανάρια νησιά και περιοχές της Μαύρης θάλασσας, το P. maritimum στολίζει τις ακτές από τον Ιούλιο μέχρι και τον Οκτώβριο, βγάζοντας βαθειά μέσα από την άμμο τα φύλλα και το βλαστό του, που φέρει τα εντυπωσιακού μεγέθους άνθη του.

Το όνομα του γένους Pancratium, προκύπτει από τις ελληνικές λέξεις παν και κραταιός, δηλαδή δυνατός, πιθανόν λόγω της ικανότητάς του να επιβιώνει κάτω από δύσκολες περιβαλλοντικές συνθήκες: άμμος, ξηρασία, ήλιος. Τα άνθη του ανοίγουν όταν αρχίζει να πέφτει το φως της μέρας, αργά το απόγευμα, και απελευθερώνουν μία γλυκιά μυρωδιά που είναι εντονότερη κατά τις ήρεμες, χωρίς άνεμο βραδιές. Έχει βρεθεί ότι ο κύριος επικονιαστής που προσελκύεται, μια νυχτοπεταλούδα, το επισκέπτεται μόνο όταν η ταχύτητα του ανέμου είναι μικρότερη από 2 m/sec. Αν όλα πάνε καλά και τα άνθη του γονιμοποιηθούν, τα μαύρα και πανάλαφρα σπέρματα που θα παραχθούν παρασύρονται από τα κύματα και ξεβράζονται σε άλλες ακτές, όπου νέοι κύκλοι ζωής για το P. maritimum ξεκινούν, με τη δημιουργία νέων ατόμων.   

Δυστυχώς, ο κύκλος ζωής του κάποιες φορές τελειώνει σύντομα και με βίαιο τρόπο, καθώς το κρινάκι της θάλασσας ανθίζει όταν αρχίζουν να καταφθάνουν οι ορδές των τουριστών στις παραλίες. Συλλογή, ξερίζωμα για μεταφύτευση, ποδοπάτημα, παρκάρισμα οχημάτων επάνω του, ξαπλώστρες, χτίσιμο σπιτιών ή στήσιμο των εποχιακών beach bars στις αμμοθίνες, αλλά και οι νέοι μηχανικοί τρόποι καθαρισμού της άμμου, αποτελούν παράγοντες οι οποίοι έχουν αρχίσει να περιορίζουν την εξάπλωσή του. Ήδη στις ακτές της νότιας Βουλγαρίας και της βόρειας Τουρκίας απειλείται με εξαφάνιση, γι’ αυτό και συμπεριλαμβάνεται στο Βιβλίο Ερυθρών Δεδομένων για τη χλωρίδα της Βουλγαρίας με το χαρακτηρισμό «Κινδυνεύον». Στην Ελλάδα δεν προστατεύεται από κάποιο νομοθέτημα, αλλά συμπεριλαμβάνεται στα Άλλα Σημαντικά Είδη Φυτών του δικτύου «ΦΥΣΗ 2000» και, σε παγκόσμιο επίπεδο, στον κατάλογο ειδών που χρήζουν προστασίας του ΟΗΕ.

Το κρινάκι της θάλασσας χρησιμοποιήθηκε ως διακοσμητικό στοιχείο κατά την αρχαιότητα σε ένα πλήθος απεικονίσεων που σώθηκαν και έφτασαν μέχρι τις μέρες μας, από διάφορες εποχές, όπως η μυκηναϊκή ή η μινωική. Η γνωστότερη απεικόνιση είναι αυτή της «Οικίας των γυναικών» στο Ακρωτήρι της Σαντορίνης (που μπορείτε να δείτε εδώ).