Anemone pavonina & A. coronaria

Ανεμώνες ή αλλιώς  λουλούδια του ανέμου, σύμφωνα με την πεποίθηση των αρχαίων Ελλήνων ότι χρειάζεται ένα φύσημα του ανέμου για να ανθίσουν. Οι περισσότερο κοινές, Anemone pavonina Lam. και Anemone coronaria L., ξεχωρίζουν από τα μικρά φύλλα κάτω από το άνθος, τα οποία στη μεν πρώτη είναι ακέραια, ενώ στη δεύτερη πολυσχιδή. Είναι γνωστές σε όλους, αφού τουλάχιστον το ένα από τα δύο είδη βρίσκεται σε κάθε γωνιά της Ελλάδας. Ανθίζουν από το Δεκέμβριο μέχρι το Μάιο, ανάλογα με το υψόμετρο και το γεωγραφικό πλάτος. Η χρωματική τους ποικιλότητα είναι εκπληκτική! Κατά τη γνώμη μας, είναι ένα από τα ομορφότερα αγριολούλουδα, γι' αυτό άλλωστε επιλέχθηκε ως σήμα κατατεθέν των Plant Hunters. Τα λόγια περιττεύουν, οι εικόνες μιλούν καλύτερα:

* Οι φωτογραφίες είναι όλες από το νησί της Λέσβου, Μάρτιος 2013.

Linum aroanicum

Σμόλικας, 17/6/2012

Το γένος Linum (λίνο ή λινάρι) περιλαμβάνει περίπου 230 είδη που εξαπλώνονται στις εύκρατες και υποτροπικές περιοχές του βόρειου ημισφαιρίου, ενώ υπάρχει σε αφθονία στην περιοχή της Μεσογείου. Στην Ελλάδα απαντούν περισσότερα από 20 είδη.

Το Linum aroanicum Boiss. & Orph. περιγράφηκε από την Κυλλήνη και το Χελμό (Αροάνια όρη, εξ ου και το όνομα) το 1854. Είναι σπάνιο (IUCN red list, 1993) για την Ελλάδα και εκτός από τα δύο αυτά βουνά, απαντά στα: Δίρφυς, Τυμφρηστός, Κατάχλωρο, Βουτσικάκι, Καράβα και Ζυγός (Μαυροβούνι). Εμείς το συναντήσαμε στους πρόποδες του Σμόλικα, γεγονός που ίσως συνιστά νέα αναφορά για την εξάπλωση του είδους στην Ελλάδα. Η παγκόσμια εξάπλωσή του περιλαμβάνει νοτιοδυτικές περιοχές της πρώην Γιουγκοσλαβίας, την Τουρκία, τη Συρία και το βόρειο Λίβανο. Φύεται κυρίως σε βραχώδεις πλαγιές και λιβάδια με ασβεστολιθικό ή, σπανιότερα, σερπεντινικό υπόστρωμα και υψόμετρο από 800 έως 1900 μ. Ανθίζει το Μάιο και τον Ιούνιο.

Προστατεύεται από το ΠΔ 67/1981 και περιλαμβάνεται στον παγκόσμιο κατάλογο των φυτικών ειδών που χρήζουν προστασίας του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών και τα Άλλα Σημαντικά Είδη Φυτών του δικτύου «ΦΥΣΗ 2000».

Το λινάρι καλλιεργείται για τις ίνες του, οι οποίες χρησιμοποιούνται για την κατασκευή υφασμάτων, και για τα σπέρματά του, από τα οποία παράγεται το λινέλαιο. Η χρήση των ινών του λιναριού ήταν ήδη γνωστή από τη νεολιθική εποχή. Έχουν βρεθεί δείγματα λινών υφασμάτων που χρονολογούνται από τότε, σε άριστη κατάσταση. Μερικές από τις μούμιες στις αιγυπτιακές πυραμίδες ήταν τυλιγμένες με λινά υφάσματα. Ο λιναρόσπορος έχει σημαντική διατροφική αξία, καθώς είναι πλούσιος σε ω3 λιπαρά οξέα και βιταμίνες τους συμπλέγματος Β, και έχει χρησιμοποιηθεί για διάφορους φαρμακευτικούς σκοπούς.

Jankaea heldreichii

Όλυμπος, 14/5/2011

Στις 28/8/1851 ο – γνωστός πλέον για τους φίλους του blog – Theodore Heldreich, μετά από πρόσφατη ανάβασή του στον Όλυμπο, στέλνει ένα γράμμα στο μέντορά του Pierre Edmond Boissier στη Γενεύη. Σε αυτό αναφέρει τα πιο ενδιαφέροντα φυτά που συνάντησε, ανάμεσά του και ένα Gesneriaceae, το οποίο βρήκε «par malheur seulement en fruits (δυστυχώς μόνο με καρπούς)». Το φυτό αυτό, του οποίου ανθισμένο υλικό συνέλεξε τελικά ο Θεόδωρος Ορφανίδης μερικά χρόνια αργότερα και που έμελε να γίνει ένα από τα διασημότερα χλωριδικά στοιχεία του Ολύμπου, δεν είναι άλλο από την περίφημη Jankaea heldreichii (Boiss.) Boiss.  

Το όνομα του μονοτυπικού αυτού γένους δόθηκε προς τιμήν του αυστριακού βοτανικού Victor Janka. Είναι ενδημικό του Ολύμπου, περιορισμένο σε λίγες μόνο χαράδρες στις βόρειες και ανατολικές πλαγιές του βουνού, αν και τοπικά άφθονο, ειδικά σε δυσπρόσιτα σημεία. Φύεται σε σκιερές τοποθεσίες, κυρίως σε ρωγμές ασβεστολιθικών βράχων, με ιδιαίτερη προτίμηση αυτούς που βρίσκονται κοντά σε ρέματα. Μπορεί να βρεθεί σε ένα μεγάλο εύρος υψομέτρων, από 350 έως 2400 μ., αν και προτιμά τα μέσα δηλαδή 700-1400 μ. Ανάλογα με το υψόμετρο, ανθίζει από αρχές Μαΐου έως αρχές Αυγούστου.

Η σπουδαιότητα αυτού του φυτού φαίνεται και από τις νομοθετικές πράξεις με τις οποίες προστατεύεται ή από τους καταλόγους σπάνιων ή απειλούμενων φυτών στους οποίους συμπεριλαμβάνεται: Οδηγία 92/43 για τη διατήρηση των φυσικών οικοτόπων καθώς και της άγριας πανίδας και χλωρίδας, Σύμβαση της Βέρνης (1979) για την Προστασία της Άγριας Ζωής και του Φυσικού Περιβάλλοντος, ΠΔ 67/81 του Ελληνικού Κράτους για την προστασία της άγριας πανίδας και χλωρίδας, Κόκκινος Κατάλογος Απειλούμενων Ειδών της Παγκόσμιας Ένωσης Προστασίας της Φύσης (με το χαρακτηρισμό «Σχεδόν Απειλούμενο») και παγκόσμιος κατάλογος των φυτικών ειδών που χρήζουν προστασίας του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών. Οι κίνδυνοι που αντιμετωπίζει προέρχονται κυρίως από την αύξηση των τουριστικών δραστηριοτήτων στην περιοχή και τη συλλογή του είδους.

Pedicularis friderici-augusti

Φαλακρό, 26/5/2012

Ακόμα ένα φυτό από τα αλπικά λιβάδια του όρους Φαλακρού, που κουβαλά τη μαγιάτικη δροσιά του βουνού. Το Pedicularis friderici-augusti Tomm. εξαπλώνεται στην Ιταλία, την πρώην Γιουγκοσλαβία, την Αλβανία και τη Βουλγαρία, ενώ στην Ελλάδα απαντά μόνο στα βουνά Φαλακρό, Όρβηλος και Μενοίκιο. Ενδιαφέρον παρουσιάζει το γεγονός ότι το χρώμα που έχουν τα άνθη του είναι έντονο ροζ για τα φυτά της Ελλάδας και κίτρινο για όλες τις υπόλοιπες περιοχές, με εξαίρεση ένα δείγμα που προέρχεται από τη Σερβία και μοιάζει στα φυτά της Ελλάδας (f. rubriflora).

Όπως προαναφέρθηκε, το P. friderici-augusti φύεται σε ορεινά ή αλπικά λιβάδια υψομέτρου από 1300 έως 2000 μ., σε ασβεστόλιθους ή δολομίτες. Ανθίζει το Μάιο και τον Ιούνιο.

Συμπεριλαμβάνεται στα Άλλα Σημαντικά Είδη Φυτών που καταχωρήθηκαν για τις περιοχές του δικτύου "ΦΥΣΗ 2000".  

  

Silene haussknechtii

Βασιλίτσα, 17/6/2012

Καλωσορίζουμε τη φετινή άνοιξη με ένα φυτό ενδημικό των βουνών της βόρειας Πίνδου. Πρόκειται για τη Silene haussknechtii Hausskn., μια σιληνή που φαίνεται να σχετίζεται με τις S. sedoides και S. pentelica των χαμηλών υψομέτρων της νότιας Ελλάδας. Ένα από τα χαρακτηριστικά της γνωρίσματα είναι τα σχεδόν ακέραια πέταλά της, χρώματος ανοιχτού ροζ από την πάνω πλευρά και αρκετά σκουρότερου από την κάτω.

Όπως αναφέρθηκε, είναι ενδημική του βόρειου κομματιού της οροσειράς της Πίνδου, αν και θα έπρεπε να αναζητηθεί στη γειτονική Αλβανία, καθώς είναι πιθανό η εξάπλωσή της να φτάνει μέχρι εκεί. Φύεται σε οφιολιθικά υποστρώματα, σε γκρεμούς ή βραχώδεις θέσεις δασών πεύκης και οξιάς ή θαμνώνες πυξαριού. Έχει αναφερθεί από τα 700 έως τα 2100 μ. και ανθίζει από το Μάιο μέχρι τον Αύγουστο.

Η S. haussknechtii προστατεύεται από τη Σύμβασης της Βέρνης (1979, για την Προστασία της Άγριας Ζωής και του Φυσικού Περιβάλλοντος) και το ΠΔ 67/81 του Ελληνικού Κράτους. Ακόμη, περιλαμβάνεται στον Παγκόσμιο Κατάλογο των φυτικών ειδών που χρήζουν προστασίας του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών, τον Κόκκινο Κατάλογο Απειλούμενων Ειδών της Παγκόσμιας Ένωσης Προστασίας της Φύσης (IUCN) του 1997, στην κατηγορία «Τρωτό», και στα Άλλα Σημαντικά Φυτά του δικτύου «ΦΥΣΗ 2000».