Jankaea heldreichii

Όλυμπος, 14/5/2011

Στις 28/8/1851 ο – γνωστός πλέον για τους φίλους του blog – Theodore Heldreich, μετά από πρόσφατη ανάβασή του στον Όλυμπο, στέλνει ένα γράμμα στο μέντορά του Pierre Edmond Boissier στη Γενεύη. Σε αυτό αναφέρει τα πιο ενδιαφέροντα φυτά που συνάντησε, ανάμεσά του και ένα Gesneriaceae, το οποίο βρήκε «par malheur seulement en fruits (δυστυχώς μόνο με καρπούς)». Το φυτό αυτό, του οποίου ανθισμένο υλικό συνέλεξε τελικά ο Θεόδωρος Ορφανίδης μερικά χρόνια αργότερα και που έμελε να γίνει ένα από τα διασημότερα χλωριδικά στοιχεία του Ολύμπου, δεν είναι άλλο από την περίφημη Jankaea heldreichii (Boiss.) Boiss.  

Το όνομα του μονοτυπικού αυτού γένους δόθηκε προς τιμήν του αυστριακού βοτανικού Victor Janka. Είναι ενδημικό του Ολύμπου, περιορισμένο σε λίγες μόνο χαράδρες στις βόρειες και ανατολικές πλαγιές του βουνού, αν και τοπικά άφθονο, ειδικά σε δυσπρόσιτα σημεία. Φύεται σε σκιερές τοποθεσίες, κυρίως σε ρωγμές ασβεστολιθικών βράχων, με ιδιαίτερη προτίμηση αυτούς που βρίσκονται κοντά σε ρέματα. Μπορεί να βρεθεί σε ένα μεγάλο εύρος υψομέτρων, από 350 έως 2400 μ., αν και προτιμά τα μέσα δηλαδή 700-1400 μ. Ανάλογα με το υψόμετρο, ανθίζει από αρχές Μαΐου έως αρχές Αυγούστου.

Η σπουδαιότητα αυτού του φυτού φαίνεται και από τις νομοθετικές πράξεις με τις οποίες προστατεύεται ή από τους καταλόγους σπάνιων ή απειλούμενων φυτών στους οποίους συμπεριλαμβάνεται: Οδηγία 92/43 για τη διατήρηση των φυσικών οικοτόπων καθώς και της άγριας πανίδας και χλωρίδας, Σύμβαση της Βέρνης (1979) για την Προστασία της Άγριας Ζωής και του Φυσικού Περιβάλλοντος, ΠΔ 67/81 του Ελληνικού Κράτους για την προστασία της άγριας πανίδας και χλωρίδας, Κόκκινος Κατάλογος Απειλούμενων Ειδών της Παγκόσμιας Ένωσης Προστασίας της Φύσης (με το χαρακτηρισμό «Σχεδόν Απειλούμενο») και παγκόσμιος κατάλογος των φυτικών ειδών που χρήζουν προστασίας του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών. Οι κίνδυνοι που αντιμετωπίζει προέρχονται κυρίως από την αύξηση των τουριστικών δραστηριοτήτων στην περιοχή και τη συλλογή του είδους.