Onobrychis aliacmonia

Κοζάνη, 26/7/2014

To 1956 o Rechinger και ο Γουλιμής, ταξίδεψαν παρέα στις όχθες του Αλιάκμονα, κάνοντας μια όμορφη ανακάλυψη, ένα εντυπωσιακό είδος Onobrychis. Αρχικά το φυτό θεωρήθηκε ότι ανήκει στο είδος O. hypargyrea της Ανατολίας, που θεωρούνταν ότι εξαπλώνονταν μέχρι τη νότια πρώην Γιουγκοσλαβία. Χρειάστηκε να περάσουν 17 ολόκληρα χρόνια για να αναθεωρηθεί η άποψη αυτή και να βρουν ότι ανήκει τελικά σε ένα νέο, διακριτό είδος, το τοπικό ενδημικό του Αλιάκμονα O. aliacmonia Rech. f.

Μόλις τρία χρόνια αργότερα, το 1976, η κατασκευή ενός φράγματος στην περιοχή ανύψωσε τη στάθμη του νερού, καταπίνοντας τις όχθες του ποταμού, όπου βρισκόταν το locus classicus του φυτού. Παρά τις επανειλημμένες προσπάθειες κατά τις δεκαετίες ‘70 και ‘80, η O. aliacmonia δε στάθηκε δυνατό να επανευρεθεί, οπότε το είδος χαρακτηρίστηκε «εξαφανισμένο» από την Παγκόσμια Ένωση Προστασίας της Φύσης και, μάλιστα, θεωρήθηκε ότι αποτελούσε τη μόνη αδιαμφισβήτητη περίπτωση εξαφάνισης ελληνικού ενδημικού είδους.

καρποί Onobrychis aliacmonia

Φανταστείτε τη μεγάλη έκπληξη των βοτανικών, όταν πέντε χρόνια μετά, το 1987, μια Onobrychis που έμοιαζε καταπληκτικά με την O. aliacmonia εντοπίζεται στην Πελοπόννησο, 400 χλμ μακριά από αυτήν.

Οι εκπλήξεις δε σταμάτησαν εδώ. Το 1994 οι Tan και Vold σε νέα επίσκεψή τους στην ευρύτερη περιοχή του Αλιάκμονα, ανακάλυψαν ένα χαλί από το φυτό αυτό και στις δύο όχθες του ποταμού, εκεί όπου όλες οι παλαιότερες αναζητήσεις είχαν παραμείνει άκαρπες. Πάνω από 30.000 φυτά του είδους που μέχρι τότε θεωρούνταν εξαφανισμένο, βρίσκονταν κάτω από τα πόδια τους!

Επιπλέον, ο απομακρυσμένος πληθυσμός της νότιας Πελοποννήσου, ο οποίος αρχικά θεωρήθηκε ότι ανήκει στο ίδιο είδος με την O. aliacmonia, τελικά διαπιστώθηκε ότι ανήκει σε νέο, ξεχωριστό είδος, το O. peloponnesiaca, για το οποίο… θα κάνετε υπομονή μία βδομάδα. 

Crocus niveus

Μεσσηνιακή Μάνη, 14/11/2015

Ο Crocus niveus Bowles, δηλαδή ο χιονώδης κρόκος, δίνει πιστά το ραντεβού του κάθε φθινόπωρο στη νότια και ανατολική Πελοπόννησο και το νησί των Κυθήρων, ευτυχώς συχνότερα από ότι το πραγματικό χιόνι στις περιοχές αυτές. 

Πρόκειται ίσως για τον μεγαλύτερο σε μέγεθος κρόκο, αφού μπορεί να φαίνεται σαν μια κατάλευκη τουλίπα. Το όνομά του παραπέμπει φυσικά στο πάλλευκο άνθος του, αν και σε ορισμένες περιοχές μπορεί να εμφανίζεται και με λιλά αποχρώσεις. 

Ο C. niveus φύεται συνήθως μέσα σε ελαιώνες, ξερά ακαλλιέργητα εδάφη ή θαμνότοπους, σε υψόμετρο από 50 έως 750 μ. Ανθίζει μαζί με τα φύλλα του, κατά τους μήνες Οκτώβριο και Νοέμβριο. 

Μάνη, 9/11/2016

Ο πανέμορφος και μεγαλοπρεπής αυτός κρόκος συμπεριλαμβάνεται στον παγκόσμιο κατάλογο ειδών που χρήζουν προστασίας του ΟΗΕ και στα Άλλα Σημαντικά Είδη Φυτών του δικτύου «ΦΥΣΗ 2000».

Pseudofumaria alba subsp. leiosperma

Καστοριά, 16/4/2016

Τι τύχη! Να ξεκινά κανείς για ένα ταξίδι στις Πρέσπες (που είναι τύχη από μόνο του) και σε μια στάση στο νομό Καστοριάς να πέφτει επάνω σε ένα πολύ σπάνιο και σχεδόν άγνωστο φυτό: Pseudofumaria alba subsp. leiosperma (Conrad) Lidén.

Tο γένος Pseudofumaria περιλαμβάνει μόνο δύο είδη, την Pseudofumaria alba και την P. lutea, που φύεται στους πρόποδες των Άλπεων. Και τα δύο είδη καλλιεργούνται ως καλλωπιστικά, ίσως περισσότερο η P. lutea, στην κεντρική και δυτική Ευρώπη.

H Pseudofumaria alba subsp. leiosperma είναι ενδημική του δυτικού τμήματος της βαλκανικής χερσονήσου, φτάνοντας βόρεια μέχρι την Κροατία. Στην Ελλάδα είχε εντοπιστεί σε δύο μόνο σημεία μέχρι σήμερα, στους νομούς Γρεβενών και Φλώρινας, ενώ η δική μας ανακάλυψη έρχεται να προσθέσει και μια νέα τοποθεσία, στο νομό Καστοριάς.

Είναι τυπικό χασμόφυτο, θα το δείτε μόνο σε κάθετους ασβεστολιθικούς βράχους και μάλιστα σε θέσεις σκιερές και λίγο υγρές. Κατοικεί σε μέσα υψόμετρα, από 800 έως 1000 μ. και ανθίζει τους μήνες Απρίλιο και Μάιο. 

Crocus goulimyi

Μάνη, 9/11/2015

Υπάρχουν πολλοί λόγοι για να επισκεφτεί κανείς τη νότια Πελοπόννησο το φθινόπωρο και, για να γλυτώσουμε χρόνο, ας εστιάσουμε σε αυτούς που παρουσιάζουν βοτανικό ενδιαφέρον: κρόκοι, κολχικά, στερνμπέργκιες, νάρκισσοι… Το ξερό, άνυδρο και αφιλόξενο τοπίο των χερσονήσων της Μάνης και του Μαλέα, γεμίζει χρώμα και ζωή αυτή την εποχή, ενώ ανάμεσα στα φυτά που το στολίζουν βρίσκονται και μερικά πολύ σπάνια, όπως το κροκάκι της σημερινής ανάρτησης: ο Crocus goulimyi Turrill.

Μάνη, 14/11/2015

Ο C. goulimyi πήρε το όνομα του ερασιτέχνη βοτανικού Κωνσταντίνου Γουλιμή που τον ανακάλυψε, το 1954. Είναι ένας κομψός και λεπτεπίλεπτος κρόκος, ενδημικός της νότιας Πελοποννήσου και συγκεκριμένα των χερσονήσων που προαναφέρθηκαν, της Μάνης και του Μαλέα. 

Μάνη, 14/11/2015

Τα άνθη του μπορεί να είναι από μωβ μέχρι εντελώς λευκά και εμφανίζονται μαζί με τα φύλλα, κατά τους μήνες Οκτώβριο και Νοέμβριο. Στις περιοχές εξάπλωσής του μπορεί να εμφανίζεται τοπικά άφθονος, όπως μέσα σε ελαιώνες ή περιθώρια αγρών, δίπλα σε ξερολιθιές, κ.α. Έχει παρατηρηθεί σε υψόμετρα από 300 έως 750 μ.

Μάνη, 9/11/2015

Το όμορφο αυτό κροκάκι προστατεύεται από το ΠΔ 67/1981 και περιλαμβάνεται στα Άλλα Σημαντικά Είδη Φυτών του δικτύου «ΦΥΣΗ 2000». Στο Βιβλίο Ερυθρών Δεδομένων των Σπάνιων και Απειλούμενων Φυτών της Ελλάδας (1995) χαρακτηρίζεται «Τρωτό», γιατί, αν και δεν κινδυνεύει άμεσα, η υπερβολική συλλογή του και η επέκταση τουριστικών υποδομών και δραστηριοτήτων μπορούν να το απειλήσουν.