Veratrum album

Γράμμος, 12/8/2013

Το γένος Veratrum περιλαμβάνει 45 είδη, τα οποία κατανέμονται όλα στο βόρειο ημισφαίριο, τα περισσότερα στη δυτική βόρεια Αμερική και την ανατολική Ασία. Στην Ευρώπη βρίσκονται μόνο δύο είδη, τα οποία απαντούν και στη χώρα μας (Veratrum album, V. nigrum). Το όνομα Veratrum προκύπτει από τις λατινικές λέξεις vere και ater/atris, που σημαίνει πραγματικά μαύρο και αναφέρεται στις ρίζες του φυτού.

Το Veratrum album L. απαντά σε βουνά της Πίνδου και της βόρειας Ελλάδας, ενώ εκτός συνόρων εξαπλώνεται σε μεγάλο μέρος της Ευρώπης, φτάνοντας μέχρι τη Σιβηρία και την ανατολική Ασία. Τα μεγάλα χαρακτηριστικά του φύλλα είναι γνωστή εικόνα σε όσους έχουν περπατήσει σε ορεινά υγρά λιβάδια, σε υψόμετρα μεγαλύτερα των 1200 μ. Ανθίζει από τον Ιούνιο έως και τον Αύγουστο.

Ο λευκός ελλέβορος ή στερογιάνι, όπως λέγεται το V. album στα ελληνικά, χρησιμοποιήθηκε κατά την αρχαιότητα για την παρασκευή ενός εμετικού φαρμάκου. Τα αλκαλοειδή που περιέχονται σε όλα τα μέρη του φυτού, αλλά κυρίως στη ρίζα του, το καθιστούν ισχυρά δηλητηριώδες και γι' αυτό η χρήση του εγκαταλήφθηκε στο πέρασμα του χρόνου. Σήμερα χρησιμοποιείται στην ομοιοπαθητική.

Cyclamen persicum

Χίος, 30/3/2013

Το Cyclamen persicum Mill. είναι ένα κυκλάμινο... αλλιώτικο από τα άλλα, αφού χαρακτηρίζεται από εαρινή ανθοφορία. Με εξαίρεση την ποικιλία autumnale από την πόλη της Ιεριχούς στην Παλαιστίνη, που ανθίζει το φθινόπωρο, το κυκλάμινο αυτό ανθίζει από τον Ιανουάριο μέχρι το Μάιο.

Ονομάστηκε περσικό κυκλάμινο, παρόλο που στην Περσία δε θα δείτε ούτε ένα. Η παραπλανητική ονομασία προέκυψε κατά το 18ο αιώνα, όταν πολλά άτομα του είδους μεταφέρθηκαν στην Ευρώπη από χώρες της ανατολής, οπότε σχηματίστηκε η λανθασμένη εντύπωση ότι προέρχονταν από την Περσία. Η εξάπλωσή του περιλαμβάνει περιοχές της νοτιοδυτικής Τουρκίας έως το Ισραήλ και την Ιορδανία, συμπεριλαμβανομένης και της Κύπρου, ενώ έχει αναφερθεί και από την Αλγερία και την Τυνησία. Στην Ελλάδα βρίσκεται στα νησιά του ανατολικού και βορειοανατολικού Αιγαίου (Ρόδος, Κάρπαθος, Σύμη, Τήλος, Χίος, πιθανόν και στη Λέσβο). Φύεται σε βραχώδεις πλαγιές, σε θαμνώνες ή δάση τραχείας πεύκης, από το επίπεδο της θάλασσας έως τα 800 μ.

Το C. persicum προστατεύεται από το ΠΔ 67/81 και τη συνθήκη CITES για το διεθνές εμπόριο των απειλούμενων με εξαφάνιση ειδών άγριας πανίδας και χλωρίδας. Επιπλέον, συμπεριλαμβάνεται στον παγκόσμιο κατάλογο ειδών που χρήζουν προστασίας του ΟΗΕ. Στην Ελλάδα, οι πληθυσμοί του βρίσκονται απομονωμένοι σε νησιά και κινδυνεύουν από υπερβολική συλλογή, καθώς πρόκειται για ένα πολύ όμορφο φυτό που καλλιεργείται ευρέως. Για το λόγο αυτό προτείνεται από το Βιβλίο Ερυθρών Δεδομένων των Σπάνιων και Απειλούμενων Φυτών της Ελλάδας (την έκδοση του 1995) η ένταξή του στην κατηγορία “Τρωτό”. 

Crocus sativus

Ξεκινώντας να γράφουμε για τον Crocus sativus, τον ήμερο καλλιεργούμενο κρόκο της Κοζάνης, πέσαμε πάνω σε αυτό: http://wwk.kathimerini.gr/kath/7days/1999/04/18041999.pdf Πρόκειται για ένα αφιέρωμα τόσο πλήρες, που καθιστά κάθε δική μας προσπάθεια συγγραφής ενός κειμένου για τον κρόκο περιττή. Απολαύστε λοιπόν, παρέα με μερικές δικές μας φωτογραφίες, που λήφθηκαν κοντά στην Αιανή Κοζάνης, στις 28/10/2013. Λυπόμαστε πολύ που δεν μπορούμε να σας μεταφέρουμε και το άρωμά του...

Crocus sativus, κρόκος ο ήμερος

Τα κόκκινα πολύτιμα στίγματα του κρόκου

Άνθη που έχουν συλλεχθεί 

Ανθισμένο κροκοχώραφο, από τις πιο εντυπωσιακές φθινοπωρινές εικόνες 

ΥΓ. Ένα μεγάλο ευχαριστώ στην οικογένεια Λαμπροπούλου...

Crocus robertianus

Ζαγόρι, 26/10/2013

Το τελευταίο plant hunting αποδείχθηκε ιδιαίτερα ικανοποιητικό, αφού όχι μόνο συναντήσαμε το φυτό-στόχο μας, αλλά εντοπίσαμε ένα νέο, αρκετά μεγάλο πληθυσμό του. Ο λόγος για τον ενδημικό κρόκο της Ελλάδας που ακούει στο όνομα Crocus robertianus C. Brickell και απαντά σε περιοχές της βόρειας και νότιας Πίνδου, φτάνοντας νότια μέχρι την περιοχή μεταξύ Ναυπάκτου και Λιδωρικίου και το όρος Αράκυνθος. Η νέα θέση που ανακαλύψαμε βρίσκεται κοντά στο κεντρικό Ζαγόρι.

Ο C. robertianus περιγράφηκε το 1973 από τη βόρεια Πίνδο, όπου εντοπίστηκε κάπου ανάμεσα στα Ιωάννινα και τα Τρίκαλα. Φύεται σε σκιερές θέσεις που συγκρατούν υγρασία και εδάφη πλούσια, μέσα σε ελατοδάση, δρυοδάση ή κάτω από πλατάνια, κουμαριές, ακόμα και πουρνάρια ή γαύρους. Θα τον βρείτε σε ένα μεγάλο εύρος υψομέτρων, από τα 150 έως τα 1100 μ., επάνω σε ασβεστόλιθο, φλύσχη ή ψαμμίτη. Η ανθοφορία του ξεκινά γύρω στα μέσα Οκτωβρίου και διαρκεί μέχρι και το Νοέμβριο.

Οι μέχρι τώρα καταγεγραμμένοι πληθυσμοί του C. robertianus ήταν μικροί και κατακερματισμένοι. Επιπλέον, όπως πληροφορούμαστε από το Βιβλίο Ερυθρών Δεδομένων των Σπάνιων και Απειλούμενων φυτών της Ελλάδας, ο όμορφος αυτός κρόκος κινδυνεύει από πιθανές αλλαγές στο μικροκλίμα των περιοχών όπου φύεται ή από υπερβολική συλλογή για εμπόριο και καλλιέργεια. Για το λόγο αυτό, προτείνεται η ένταξή του στην κατηγορία “Σχεδόν Απειλούμενο”, ενώ ήδη προστατεύεται, σε θεωρητικό τουλάχιστον επίπεδο, από τη Σύμβαση της Βέρνης για την προστασία της άγριας ζωής και του φυσικού περιβάλλοντος και το ΠΔ 67/81 του ελληνικού κράτους, για την προστασία της άγριας πανίδας και χλωρίδας. Τέλος, συμπεριλαμβάνεται στον παγκόσμιο κατάλογο των φυτικών ειδών που χρήζουν προστασίας του ΟΗΕ.

ΥΓ. Ένα μεγάλο ευχαριστώ στον Φάνη Καραμπλιάνη για όλες τις πολύτιμες πληροφορίες που μας παρείχε!