Tulipa rhodopea

Ξάνθη, 2/5/2016

Ένα πολύ εντυπωσιακό φυτό με ενδιαφέρουσα ιστορία: γνωρίστε την Tulipa rhodopea (Velen.) Velen.

Όλα ξεκίνησαν το 1900, όταν ο Τσέχος βοτανικός Josef Velenovský περιέγραψε φυτά του είδους από την περιοχή της βουλγάρικης Ροδόπης ως Tulipa orientalis var. rhodopea, για να αναθεωρήσει το όνομα αυτό 22 χρόνια αργότερα και αφού είχε στα χέρια του δείγμα του φυτού από το όρος Πιρίν της Βουλγαρίας. Το δείγμα αυτό είχε συλλέξει, μαζί με άλλα από την ευρύτερη περιοχή (καθώς και από βουνά στα ελληνικά σύνορα), ο Βούλγαρος στρατιώτης Jan Mrkvička, κατά τη διετία 1915-16, στα διαλείμματα των μαχών του πρώτου παγκοσμίου πολέμου. Όταν, τον Αύγουστο του 1916, ο Mrkvička σκοτώθηκε, οι γονείς του έστειλαν όλα τα δείγματά του στον Velenovský, ο οποίος εξέδωσε μια λίστα με όλα τα φυτά που είχε συλλέξει ο στρατιώτης, με το -λιγάκι ανατριχιαστικό- όνομα Reliquiae Mrkvičkanae (reliquiae σημαίνει λείψανα).

Το 1936, ο ερασιτέχνης βοτανικός Griffith Tedd, ο οποίος διέμενε στην Ξάνθη και σχετιζόταν με την ακμάζουσα τότε βιομηχανία καπνού, συνέλεξε δείγμα της τουλίπας από πολύ κοντινή στην πόλη περιοχή και το έστειλε, μαζί με 2000 ακόμα στο βοτανικό William Turrill, στο διάσημο βοτανικό κήπο του Kew, για αναγνώριση. Ήταν το πρώτο, και για πολλά χρόνια μοναδικό, δείγμα της τουλίπας από ελληνικό έδαφος.

Η Tulipa rhodopea λοιπόν, αρχικά θεωρήθηκε ενδημική της νοτιοδυτικής Βουλγαρίας, αλλά πλέον, αν όντως πρόκειται για ξεχωριστό taxon, θεωρείται στενο-βαλκανικό είδος. Η ταξινομική της κατάσταση παραμένει λίγο ασαφής. Η Everett στην πρόσφατη (2013) μονογραφία της για το γένος την κατατάσσει στο είδος T. hungarica Borbás, ενώ στη λίστα με τα αγγειόφυτα της Ελλάδας (Valscular Plants of Greece), δεν αναφέρεται πουθενά. Παραμένει πάντως ένα πολύ όμορφο φυτό, τα μεγάλα κόκκινα άνθη του οποίου τραβούν αμέσως το βλέμμα των επίδοξων συλλεκτών. Στη Βουλγαρία συμπεριλαμβάνεται στο Βιβλίο Ερυθρών Δεδομένων της χώρας με το χαρακτηρισμό «Κρισίμως κινδυνεύον». Η πολύ περιορισμένη έκταση στην οποία έχει βρεθεί μέχρι στιγμής στην Ελλάδα θα πρέπει μάλλον να επιστήσει την προσοχή μας, ώστε να μην κινδυνέψει μελλοντικά.