Digitalis grandiflora

Γρεβενά, 15/8/2013

Η Digitalis grandiflora Mill., μαζί με την D. purpurea που δεν υπάρχει στην Ελλάδα, είναι το είδος δακτυλίτιδας με τα μεγαλύτερα άνθη, όπως άλλωστε φανερώνει και το όνομά της (από το grandis και florum). Εξαπλώνεται στην κεντρική και ανατολική Ευρώπη και την Τουρκία, φτάνοντας βόρεια μέχρι την Εσθονία, δυτικά το Βέλγιο και περιοχές της Γαλλίας και νότια τη βόρεια Ελλάδα. Τα εντυπωσιακά άνθη αυτού του προστατευόμενου από την ελληνική νομοθεσία φυτού (ΠΔ 67/81), που μοιάζουν πραγματικά με δακτυλήθρες, μπορεί κανείς να συναντήσει κατά τους καλοκαιρινούς μήνες, μέσα σε ορεινά δάση.

Όπως αναφέρθηκε σε προηγούμενη ανάρτηση, τα είδη του γένους Digitalis, χρησιμοποιούνται για φαρμακευτικούς σκοπούς, παρότι αποτελούν ισχυρά δηλητήρια για τον ανθρώπινο οργανισμό. Παραθέτουμε τη σύνδεση του φυτού, με έναν περίεργο τρόπο, με έναν από τους σημαντικότερους ζωγράφους όλων των εποχών.

Ο Vincent van Gogh είχε πολύ ασταθή και εύθραυστη ψυχική υγεία. Μεταξύ διαφόρων ψυχικών νοσημάτων, όπως η κατάθλιψη, υπέφερε από κρίσεις επιληψίας. Οι γιατροί της εποχής συνταγογραφούσαν πολύ συχνά δακτυλίτιδα ως φάρμακο για την επιληψία, φυτό που, όπως αναφέραμε, είναι ισχυρό δηλητήριο, με τοξικές επιδράσεις στον ανθρώπινο οργανισμό. Ανάμεσα στις παρενέργειες που εμφανίζονται με τη χρήση δακτυλίτιτδας είναι: ναυτία, γαστρεντερικές διαταραχές, καρδιακές αρρυθμίες, ωτοτοξικότητα, θολή όραση και ξανθοψία, δηλαδή η νόσος κατά την οποία ο ασθενής βλέπει το περιβάλλον του κίτρινο. Υπάρχει η υπόθεση ότι οι πίνακες του van Gogh που δημιουργήθηκαν προς το τέλος της ζωής του και στους οποίους διακρίνεται μια εμμονή με το κίτρινο χρώμα (πχ τα πολύ γνωστά Ηλιοτρόπια ή άλλοι πίνακες από την κίτρινη περίοδο) ή η δημιουργία μιας άλω γύρω από τα αντικείμενα (πχ η πασίγνωστη Έναστρη νύχτα), οφείλεται στη δηλητηρίαση του ζωγράφου από δακτυλίτιδα. Ας μην ξεχνάμε τον αυτοακρωτηριασμό του van Gogh λίγο πριν το θάνατό του: ο λόγος που τον ώθησε να κόψει το αυτί του ίσως είναι και πάλι η υπερβολική χρήση δακτυλίτιδας και οι ζαλάδες ή η απώλεια ακοής (ωτοτοξικότητα) που αυτή του προκάλεσε.

Το φάρμακο λοιπόν που θα τον γιάτρευε από κάποιο από τα προβλήματά του, έγινε η αφορμή για τη δημιουργία περισσότερων προβλημάτων, αλλά πιθανόν και κάποιων από τους ωραιότερους πίνακές του. Ίσως γι' αυτό φρόντισε να απαθανατίσει το φυτό σε έναν από αυτούς, ζωγραφίζοντάς το μέσα σε ένα ποτήρι, μπροστά από το πορτρέτο του γιατρού που του το χορηγούσε.