Erodium hartvigianum & E. chrysanthum

Erodium hartvigianum, 30/4/2016

Το γένος Erodium περιλαμβάνει περίπου 60 taxa σε όλη τη γη, 16 από τα οποία βρίσκονται στην Ελλάδα. Τα περισσότερα είναι μάλλον κοινά, τέσσερα μόνο χαρακτηρίζονται σπάνια στον Κατάλογο Αγγειοφύτων της Ελλάδας, ενώ δύο μόνο από τα 16 είναι ενδημικά της Ελλάδας, τα οποία τυχαίνει να είναι και τα μοναδικά είδη, εντός συνόρων, με κίτρινο χρώμα ανθών: το Erodium hartvigianum Strid & Kit Tan και το E. chrysanthum L’ Hér.

Erodium hartvigianum, 30/4/2016

Το Erodium hartvigianum ανακαλύφθηκε το 2001 από τον Δανό βοτανικό Per Hartvig, το όνομα του οποίου δόθηκε στο φυτό 2003, όταν περιγράφηκε. Φύεται σε πετρώδεις και βραχώδεις ασβεστολιθικές πλαγιές στη νότια πλευρά του όρους Άσκιο (ή Σινιάτσικο) της δυτικής Μακεδονίας, σε υψόμετρο περίπου 1100 μ. Είναι παράξενο το γεγονός ότι σε αυτή τη πλευρά του βουνού, με τις αποψιλωμένες πλαγιές που φαίνονται σαν να τις έσπειρε κάποιος με πέτρες, φυτρώνει ένα ενδημικό είδος Erodium. Από την άλλη, στις πλαγιές αυτές βόσκουν τα κοπάδια της Γαλατινής, χωριό που πήρε το όνομά του από το εξαιρετικά εύγεστο γάλα των αιγοπροβάτων του. Ας ελπίσουμε αιγοπρόβατα και ενδημικό Erodium  να συνεχίσουν την αρμονική συνύπαρξή τους, χωρίς να έχουμε απώλειες σε γευστικά γαλακτοκομικά προϊόντα ή ενδημικά φυτά.

Erodium chrysanthum, 7/4/2016

Το Erodium chrysanthum είναι το κίτρινο ενδημικό Erodium του νότου. Το όνομά του (chrysanthum: με χρυσά άνθη) ίσως έρχεται σε αντίθεση με τα λεμονί πέταλά του. Φύεται στα βουνά της Πελοποννήσου και της Στερεάς Ελλάδας, σε υψόμετρα μεγαλύτερα των 1000 μ. Προτιμά και πάλι ασβεστολιθικά πετρώματα και πετρώδεις ή βραχώδεις θέσεις και ανθίζει από τον Απρίλιο έως και τον Αύγουστο. Προστατεύεται από τη σύμβαση της Βέρνης και το ΠΔ 67/1981, ενώ συμπεριλαμβάνεται στον παγκόσμιο κατάλογο ειδών που χρήζουν προστασίας του ΟΗΕ και στα Άλλα Σημαντικά Είδη Φυτών του δικτύου «ΦΥΣΗ 2000».  

Erodium chrysanthum, 7/4/2016

Oxytropis purpurea

Σινιάτσικο, 11/6/2011

Τα μεγάλα υψόμετρα κρύβουν και μεγάλες χλωριδικές εκπλήξεις, όπως αυτό το τριανταφυλλί ψυχανθές, σπάνιο τόσο για το χρώμα του, όσο και για τη συνολική εξάπλωσή του.

Το Oxytropis purpurea (Bald.) Markgr. έχει βρεθεί στα βουνά Όλυμπος, Σινιάτσικο, Μπούτσι και Άθως. Εκτός συνόρων έχει απαντά μόνο στην Αλβανία και τη νοτιοδυτική πρώην Γιουγκοσλαβία. Φύεται σε ασβεστολιθικές βραχώδεις θέσεις και ανθίζει τον Ιούνιο και τον Ιούλιο. Προτιμά τα μεγάλα υψόμετρα, πάνω από τα 1900 μ., αν και έχει αναφερθεί και από τα 1000 μ. Στον Όλυμπο έχει βρεθεί μέχρι τα 2800 μ.  

Προστατεύεται από το ΠΔ 67/81 και περιλαμβάνεται στον παγκόσμιο κατάλογο ειδών που χρήζουν προστασία του ΟΗΕ και στα Άλλα Σημαντικά Είδη Φυτών του δικτύου «ΦΥΣΗ 2000». Το 1997 αναφέρθηκε ως «Σπάνιο» για την Ελλάδα και την Αλβανία στον Κόκκινο Κατάλογο Απειλούμενων Ειδών της Παγκόσμιας Ένωσης Προστασίας της Φύσης. 

Αγριολούλουδα του Σινιάτσικου

Στο τρέχον τεύχος του διαδικτυακού περιοδικού Photophysis μπορείτε να διαβάσετε ένα άρθρο μας για τη χλωρίδα του όρους Σινιάτσικο.

http://www.photophysis.gr/issue_2012_2.html

Colchicum doerfleri

Μπούρινος, 26/3/2011

Το Colchicum doerfleri Halácsy είναι κατά βάση ένα κολχικό των χαμηλών και μέτριων υψομέτρων, αν και ανεβαίνει μέχρι τα 2000 μ. σε αρκετά ελληνικά βουνά. Είναι ενδημικό της Βαλκανικής χερσονήσου και η εξάπλωσή του περιλαμβάνει τη Β. Ελλάδα, την Α. Αλβανία, τη Ν. πρώην Γιουγκοσλαβία και τη Ν.Δ. Βουλγαρία. Φύεται σε βραχώδεις και χαλικώδεις θέσεις με θαμνώνες, ανάμεσα σε κέδρους και πουρνάρια. Ανθίζει από Ιανουάριο έως Απρίλιο. Το C. doerfleri ξεχωρίζει από τα άλλα είδη κολχικών από τα χαρακτηριστικά φαρδιά του φύλλα, τα οποία έχουν βλεφαριδωτές παρυφές.

Περιλαμβάνεται στα Άλλα Σημαντικά Είδη Φυτών του δικτύου «ΦΥΣΗ 2000», ενώ στη γειτονική Βουλγαρία έχει χαρακτηριστεί «Κινδυνεύον» και συμπεριλαμβάνεται στο Βιβλίο Ερυθρών Δεδομένων της χώρας.

Σινιάτσικο, 17/3/2011

Geranium thessalum

Σινιάτσικο, 11/6/2011

Το Geranium thessalum Franzén διεκδικεί επάξια τον τίτλο του πιο ιδιαίτερου γερανιού της Ελλάδας. Είναι πολύ όμορφο, αλλά και σπάνιο, αφού εντοπίζεται μόνο στο όρος Σινιάτσικο (Άσκιο) της Δ. Μακεδονίας. Μάλιστα, παλαιότερα θεωρούταν ενδημικό του Σινιάτσικου, μέχρι που εντοπίστηκε και στη γειτονική Π.Γ.Δ.Μ.
 

Είναι στενά συγγενικό με το G. subcaulescens και η εμφανέστερη διαφορά τους βρίσκεται στο στύλο, ο οποίος είναι άσπρος στο G. thessalum, αλλά μαύρος στο G. subcaulescens. Απαντά στην υπαλπική ζώνη του Σινιάτσικου, σε πετρώδεις θέσεις και βράχους, από τα 1670 μ. μέχρι την κορυφή (2111 μ.). Ανθίζει από Ιούνιο μέχρι τέλη Ιουλίου.
 

Συμπεριλαμβάνεται στο Βιβλίο Ερυθρών Δεδομένων των Σπάνιων και Απειλούμενων Φυτών της Ελλάδας, στον Παγκόσμιο Κατάλογο Ειδών που χρήζουν προστασίας του Ο.Η.Ε. και στα Άλλα Σημαντικά Φυτά του δικτύου «ΦΥΣΗ 2000». Σύμφωνα με το Βιβλίο Ερυθρών Δεδομένων, το G. thessalum πληροί τα κριτήρια ώστε να ενταχθεί στον Κόκκινο Κατάλογο της Παγκόσμιας Ένωσης Προστασίας της Φύσης ως τρωτό, κυρίως λόγω της περιορισμένης έκτασης στην οποία φύεται, σε συνδυασμό με το μικρό αριθμό ενήλικων ατόμων (1000). Απειλές του πληθυσμού του μπορεί να είναι η υπερβόσκηση ή πιθανή πυρκαγιά.

Crocus chrysanthus

Σινιάτσικο, 27/3/2011

Από τους πρώτους κρόκους που ανθίζουν μέσα στο χειμώνα, πολλές φορές λιώνοντας το χιόνι που τους σκεπάζει, είναι ο Crocus chrysanthus (Herb.) Herb., ο κρόκος με τα χρυσά άνθη, όπως λέει και το όνομά του. Ξεχωρίζει από τους υπόλοιπους κίτρινους κρόκους από τον στύλο, που είναι χωρισμένος σε τρία μέρη, κροσσωτά στην κορυφή, και από τους χαρτόμορφους ή δερματόμορφους χιτώνες του κόρμου, που φέρουν δακτυλίους στη βάση τους.
 

Το βαλκανικό αυτό είδος εξαπλώνεται στη Β και Κ Ελλάδα και τα νησιά του Β και Α Αιγαίου. Είναι ευρέως διαδεδομένο σε μέτρια και χαμηλά υψόμετρα, αλλά έχει βρεθεί μέχρι και τα 1800 μ. στη Β Πίνδο. Το υψηλότερο σημείο που το συναντήσαμε εμείς είναι ένα οροπέδιο του όρους Σινιάτσικο (Άσκιο), στα 1400 μ. περίπου, από όπου τραβήχτηκαν οι δύο πρώτες φωτογραφίες. Ανθίζει από τον Ιανουάριο μέχρι και το Μάιο, ανάλογα με το υψόμετρο.
 

Ο C. chrysanthus θεωρείται πρόγονος καλλωπιστικών ποικιλιών κρόκων. Συμπεριλαμβάνεται στον Παγκόσμιο Κατάλογο Ειδών που χρήζουν προστασίας του Ο.Η.Ε.

Είναι αρκετά κοινή η εικόνα κρόκων που ξεπροβάλλουν ανάμεσα στα χιόνια το χειμώνα ή σε μεγάλα υψόμετρα. Οι κρόκοι, με μια διαδικασία που ονομάζεται θερμογόνος αναπνοή, έχουν την ικανότητα να ανεβάζουν τη θερμοκρασία του άνθους τους, λιώνοντας έτσι το χιόνι που τους περιβάλλει. Το άνθος διατηρεί την αυξημένη θερμοκρασία ακόμα και μετά την ανάδυσή του στην επιφάνεια, επιτρέποντας έτσι στα έντομα να βρίσκουν ένα ζεστό καταφύγιο. Πολλαπλά λοιπόν τα οφέλη της θερμογόνου αναπνοής, αφού με αυτόν τον τρόπο διευκολύνεται και η επικονίαση.

Χορτιάτης, 30/1/2011