Paeonia mascula ssp. mascula

Λέσβος, 27/4/2013

Η Paeonia mascula (L.) Mill. ssp. mascula τραβά αμέσως το βλέμμα όποιου βρεθεί στην ορεινή Λέσβο με το έντονο χρώμα της και το αξιοσημείωτο μέγεθός της. Δεν είναι η πρώτη φορά που παρουσιάζουμε μέσα από το blog το εντυπωσιακό αυτό λουλούδι. Έχουμε αναφερθεί στο ίδιος είδος με το σημερινό, αλλά σε διαφορετικό υποείδος (ssp. russi, περισσότερα εδώ).

Η εξάπλωση του υποείδους mascula περιλαμβάνει περιοχές της νότιας Ευρώπης, εκτός της Ιβηρικής χερσονήσου, και περιοχές της Τουρκίας, του βόρειου Ιράκ και του βόρειου Ιράν. Στην Ελλάδα απαντά τοπικά στη Στερεά Ελλάδα και τα νησιά Λέσβος, Σάμος και Χίος. Μάλιστα, κάποια δείγματα από τα νησιά Λέσβος και Σάμος έχουν ενδιάμεσα χαρακτηριστικά με το υποείδος triternata (Boiss.) Stearn & P. H. Davis, που στην Ελλάδα υπάρχει μόνο στο όρος Μενοίκιο.

Φύεται σε ανοίγματα δασών πεύκης, ελάτης και καστανιάς ή, κάποιες φορές, σε λιβάδια και πτεριδώνες. Προτιμά τα ασβεστολιθικά υποστρώματα και υψόμετρο από 500 έως 1150 μ. Η ανθοφορία της περιλαμβάνει τους μήνες Απρίλιο και Μάιο.

Ophrys speculum group

Ophrys speculum, Λέσβος, 23/3/2013

Μάλλον πρόκειται για την ομάδα με τους πιο ματαιόδοξους επικονιαστές, αφού speculum στα λατινικά θα πει καθρέφτης. Φυσικά, το όνομα δόθηκε για τον μπλε γυαλιστερό θυρεό που χαρακτηρίζει τις ορχιδέες - μέλη της ομάδας speculum, δηλαδή την Ophrys speculum Link και την O. regis-ferdinandii (Acht. & Kellerer ex Renz) Buttler.

Ophrys speculum, Λέσβος, 23/3/2013

Η Ophrys speculum, μία από τις εντυπωσιακότερες ορχιδέες, έχει μεσογειακή και μάλλον ευρεία εξάπλωση. Στη χώρα μας απαντά στη νότια Ελλάδα, τις Κυκλάδες (αν και σπάνια) και τα νησιά του ανατολικού Αιγαίου. Φύεται σε φρύγανα, θαμνότοπους και πευκοδάση, σε θέσεις κυρίως ηλιόλουστες. Ανθίζει από τις αρχές Μαρτίου μέχρι τα μέσα Απριλίου.

Ophrys regis-ferdinandii, Χίος, 30/3/2013

Η στενόμακρη Ophrys regis-ferdinandii μπορεί λόγω μεγέθους και σχήματος να μην είναι τόσο εκθαμβωτική όσο η O. speculum, φέρει όμως το βαρύ όνομα ενός βασιλιά, καθώς είναι αφιερωμένη στον Φερδινάνδο τον 1ο της Βουλγαρίας. Επιπλέον, είναι σπανιότερη από την Ο. speculum, αφού εμφανίζεται μόνο στα νησιά του ανατολικού Αιγαίου Χίος, Τήλος, Ρόδος και Σύμη και στις απέναντι ακτές της Τουρκίας. Προτιμά τα χαμηλά υψόμετρα και θέσεις μάλλον ξηρές. Ανθίζει μέσα Μαρτίου με μέσα Απριλίου.

Ophrys regis-ferdinandii, Χίος, 30/3/2013

Όπως όλες οι ορχιδέες, προστατεύονται και οι δύο από το ΠΔ 67/1981 και περιλαμβάνονται στο Παράρτημα ΙΙ Συνθήκης για το Διεθνές Εμπόριο των Απειλούμενων με Εξαφάνιση Ειδών Άγριας Πανίδας και Χλωρίδας (CITES). Ακόμη, περιλαμβάνονται στον παγκόσμιο κατάλογο ειδών που χρήζουν προστασίας του ΟΗΕ. 

Tulipa agenensis

Χίος, 31/3/2013

Η άνοιξη είναι πολύ γενναιόδωρη στη Χίο και κάνει αισθητή την παρουσία της  χρωματίζοντας με τα πιο έντονα χρώματα τη γη. Κάθε χρόνο, γύρω στα μέσα Μαρτίου, οι αγροί του νησιού βάφονται κόκκινοι από την άνθιση των τουλιπών ή αλλιώς λαλάδων, από την τουρκική λέξη λαλέ, το όνομα του φυτού στη γειτονική χώρα.

Το είδος που είναι υπεύθυνο για αυτή την έκρηξη χρωμάτων είναι η Tulipa agenensis DC., είδος που εξαπλώνεται από το Ιράν έως και τα νησιά του ανατολικού Αιγαίου, αλλά έχει εγκλιματιστεί και σε περιοχές δυτικότερα αυτών, όπως στην ηπειρωτική Ελλάδα ή τις χώρες Ιταλία, Γαλλία, Πορτογαλία και Τυνησία. Φύεται μέσα σε ελαιώνες ή άλλες καλλιεργημένες εκτάσεις και σε αγρούς, ενώ ανθίζει από τα μέσα Μαρτίου έως τα μέσα Απριλίου.

Η τουλιπομανία, αν και με διαφορετική σημασία της λέξης, εκτός από τους Ολλανδούς του 17^ου αιώνα (για τους οποίους μιλήσαμε εδώ), πλήττει κάθε χρόνο και τους κατοίκους του νησιού, οι οποίοι σπεύδουν να γεμίσουν τα βάζα τους με τα κατακόκκινα λουλούδια, παρόλο που το είδος προστατεύεται σε ευρωπαϊκό (Σύμβαση της Βέρνης) και εθνικό (ΠΔ 67/1981) επίπεδο. Τουλάχιστον υπάρχει αλληλεγγύη του ενός συλλέκτη προς τον άλλο, όπως μαρτυρά η φράση που ακούσαμε από πατέρα απευθυνόμενο στα παιδιά του, καθένα από τα οποία κουβαλούσε κι από ένα μπουκέτο τουλίπες ίσο με την αγκαλιά του: «Σταματήστε να μαζεύετε τουλίπες, δε θα μείνει ούτε μία για να μαζέψουν οι άλλοι!».

Fritillaria pelinaea

Χίος, 30/3/2013

Η μικρή αυτή φριτιλλάρια είναι το μοναδικό ενδημικό φυτό της νήσου Χίου. Απαντά αποκλειστικά στο όρος Πελιναίο, στο βορειοδυτικό τμήμα του νησιού, όπου σχηματίζει τρεις μικρούς πληθυσμούς στις δυτικές, βόρειες και βορειοανατολικές πλαγιές του βουνού. Κανένας από τους πληθυσμούς αυτούς δεν υπερβαίνει τα 250 ώριμα άτομα.

Η Fritillaria pelinaea Kamari περιγράφηκε σχετικά πρόσφατα, το 1996, και διακρίνεται από τη δεύτερη κίτρινη φριτιλλάρια που βρίσκεται στο νησί, τη F. carica, από τα φαρδύτερα φύλλα και τον σχετικά εύρωστο βλαστό.

Θα τη συναντήσετε σε πετρώδεις ασβεστολιθικές πλαγιές, κάτω από σφενδάμια (Acer sempervirens) ή τραχεία πεύκη (Pinus halepensis ssp. brutia), ή, ακόμα, σε θαμνώνες, σε υψόμετρο από 350 έως 1000 μ. Ανθίζει από τα τέλη Μαρτίου έως και τον Απρίλιο.

Οι συχνές πυρκαγιές στην περιοχή σε συνδυασμό με την υπερβόσκηση ασκούν μεγάλη πίεση στους πληθυσμούς της F. pelinaea, οι οποίοι έχουν ελαττωθεί τα τελευταία χρόνια. Η σπανιότητα και οι προαναφερθέντες κίνδυνοι που διατρέχει επιβάλλουν την προστασία της, κάτι που δεν συμβαίνει μέχρι τώρα. Περιλαμβάνεται στο Βιβλίο Ερυθρών Δεδομένων των Σπάνιων και Απειλούμενων Φυτών  της Ελλάδας (2009), όπου,  σύμφωνα με την καθηγήτρια Γεωργία Καμάρη, προτείνεται η ένταξη του φυτού στην κατηγορία των «Κινδυνευόντων».