Pinguicula hirtiflora

Γράμμος, 16/8/2013

Μπορεί στο άκουσμα των λέξεων “σαρκοφάγο φυτό” να μας έρχονται συνειρμικά στο μυαλό εικόνες γιγαντιαίων πράσινων πλασμάτων με τεράστιο στόμα και κοφτερά δόντια, αλλά στην πραγματικότητα, τα σαρκοφάγα φυτά είναι μικρές πόες, όπως η μικροσκοπική Pinguicula hirtiflora Ten. (syn. Pinguicula crystallina ssp. hirtiflora (Ten.) Strid) και, μάλιστα, ο όρος εντομοφάγα τους ταιριάζει καλύτερα, αφού “τρώνε” μόνο μικρά έντομα.

Το χαριτωμένο αυτό λουλουδάκι, που προστατεύεται από την Οδηγία 92/43 και τη Σύμβαση της Βέρνης, απαντά στην ηπειρωτική Ελλάδα, βορειότερα της Πελοποννήσου, στην Αλβανία, τη νοτιοδυτική πρώην Γιουγκοσλαβία και τη νότια Ιταλία. Πολλές φορές σχηματίζει μεγάλους πληθυσμούς σε σκιερά βράχια δίπλα σε νερό, σε μια ποικιλία υποστρωμάτων, από ασβεστόλιθο μέχρι σερπεντίνες. Στην Ελλάδα βρίσκεται σε υψόμετρα από 200 έως 1900 μ., ενώ στην Ιταλία έχει βρεθεί ακόμη και στο επίπεδο της θάλασσας. Ανθίζει από τον Απρίλιο μέχρι και το Σεπτέμβριο, ανάλογα με το υψόμετρο και την έκθεση.

Η ικανότητά του να παγιδεύει έντομα οφείλεται στα φύλλα του που παράγουν και εκκρίνουν βλεννώδεις, εξαιρετικά κολλώδεις ουσίες. Τα άτυχα έντομα που ακουμπάνε εκεί κολλάνε και όσα δεν μπορούν να φύγουν, βρίσκουν έναν αργό και βασανιστικό θάνατο, καθώς αποσυντίθενται σταδιακά από τα οξεά και τα πεπτικά ένζυμα που εκκρίνονται και πάλι από τα φύλλα. Στο τέλος, τα φύλλα της Pinguicula απορροφούν τα διαλυμένα συστατικά των εντόμων, συμπληρώνοντας έτσι τη διατροφή του φυτού. 

Σμόλικας, 4/8/2012

Alyssum doerfleri

Όρλιακας, 4/5/2013

Το γένος Alyssum είναι από τα μεγαλύτερα σε αριθμό ειδών γένη της οικογένειας των Σταυρανθών: 120-150 είδη εξαπλώνονται σε Ευρώπη, Ασία, βόρεια Αφρική και το ανατολικό κομμάτι της βόρειας Αμερικής. Πρόκειται για φυτά που προτιμούν ξηρά ενδιαιτήματα συνήθως ορεινών περιοχών. Μάλιστα, το sectio Odontarrhena περιλαμβάνει αρκετά είδη που είναι προσαρμοσμένα να ζουν σε σερπεντίνες και άλλα υπερβασικά πετρώματα, ανεχόμενα υψηλές συγκεντρώσεις βαρέων μετάλλων, όπως νικελίου. Στην Ελλάδα, σύμφωνα με τη Flora Hellenica, υπάρχουν 38 είδη Alyssum. Το εντυπωσιακό είναι ότι σχεδόν τα μισά, δηλαδή 19 είδη, είναι ενδημικά της χώρας μας.

Το Alyssum doerfleri Degen είναι ένα σπάνιο άλυσσο, γνωστό μόνο από λίγες θέσεις στον ελληνικό χώρο και τη γειτονική ΠΓΔΜ. Εντός συνόρων απαντά διάσπαρτο στα βουνά Οίτη, Παρνασσός, Πίνοβο και κοντά στη Μικρή Πρέσπα, ενώ τοπικά άφθονο αναφέρεται από τον Όρλιακα των Γρεβενών, όπου το συναντήσαμε. Φύεται σε βραχώδεις ή χαλικώδεις ασβεστολιθικές θέσεις και υψόμετρο από 900 έως 2000 μ. Ανθίζει κατά τους μήνες Απρίλιο έως Ιούλιο και οι καρποί του ωριμάζουν από τον Ιούνιο έως και τον Αύγουστο.

Προστατεύεται από το ΠΔ 67/1981 και συμπεριλαμβάνεται στον παγκόσμιο κατάλογο ειδών που χρήζουν προστασίας του ΟΗΕ και τα Άλλα Σημαντικά Είδη Φυτών που καταχωρήθηκαν για το δίκτυο “ΦΥΣΗ 2000”.

Scutellaria orientalis ssp. pinnatifida

Καστοριά, 12/8/2013

Το γένος Scutellaria περιλαμβάνει περίπου 320 είδη. Η Scutellaria orientalis L., η μοναδική κίτρινη σκουτελλάρια της χώρας μας, έχει 16 υποείδη, δύο από τα οποία απαντούν στην Ελλάδα: Scutellaria orientalis ssp. pinnatifida J.R. Edm., την οποία παρουσιάζουμε σήμερα και Scutellaria orientalis ssp. alpina (Boiss.) O. Schwarz.

Εκτός συνόρων, το υποείδος pinnatifida εξαπλώνεται στην Αλβανία, την πρώην Γιουγκοσλαβία, τη Βουλγαρία και την Τουρκία. Φύεται σε ένα εύρος υψομέτρων, από τα χαμηλά μέχρι τα 2200 μ., όπως πχ στο Χελμό, σε ξηρές βραχώδεις και συνήθως ασβεστολιθικές θέσεις.

Σύμφωνα με την κινέζικη παραδοσιακή ιατρική, είδη του γένους Scutellaria θεωρούνται ότι θεραπεύουν ένα πλήθος ασθενειών και βρίσκουν χρήση ως αντιοξειδωτικά, αντισπασμωδικά, αντιβακτηριακά, ηπατοπροστατευτικά, κ.α. Στην Τουρκία η Scutellaria orientalis χρησιμοποιείται ως τονωτικό, στυπτικό και αιμοστατικό.

Allium carinatum ssp. pulchellum

Καμβούνια, 14/8/2013

Το μωβ αγριοκρέμμυδο που παρουσιάζουμε σήμερα ονομάζεται Allium carinatum ssp. pulchellum (G. Don) Bonnier & Layens. Το όνομα του υποείδους pulchellum σημαίνει όμορφο στα λατινικά και εξηγεί την προτίμηση που του δείχνουν καλλιεργητές από όλη την Ευρώπη, δίνοντάς του μια θέση στον κήπο τους.

Αυτοφυές απαντά στη νότια Ευρώπη, κυρίως στα ανατολικά, φτάνοντας δυτικά μέχρι τη νοτιοανατολική Γαλλία. Φύεται σε ορεινά λιβάδια ή θαμνώνες και ανθίζει το καλοκαίρι.

Καμβούνια, 3/8/2012