Sempervivum ciliosum

Καμβούνια, 3/8/2012

Sempervivum, δηλαδή αυτό που ζει για πάντα. Το όνομα δόθηκε στα φυτά του γένους λόγω της ικανότητάς τους να διατηρούν τα φύλλα τους κατά τη διάρκεια του χειμώνα και να αντέχουν σε δύσκολες περιβαλλοντικές συνθήκες, αποθηκεύοντας νερό στα παχιά φύλλα τους. Το γένος περιλαμβάνει περίπου 40 είδη, 5 εκ των οποίων απαντούν στην Ελλάδα.

Το Sempervivum ciliosum Craib είναι ενδημικό μιας σχετικά μικρής περιοχής της κεντρικής Βαλκανικής χερσονήσου, η οποία περιλαμβάνει τη Β Ελλάδα, τη ΝΔ ΠΓΔΜ και τη Δ Βουλγαρία. Στην Ελλάδα υπάρχουν αναφορές για τα βουνά του βορρά Μπούτσι, Σινιάτσικο και Βούρινος, ενώ εμείς το συναντήσαμε στα Καμβούνια.

Προτιμά ορεινές βραχώδεις τοποθεσίες, επάνω σε ασβεστόλιθο, σχιστόλιθο ή σερπεντίνη και υψόμετρα από 1000 έως 2100 μ. Η περίοδος ανθοφορίας του περιλαμβάνει τον Ιούλιο και τον Αύγουστο.

Προστατεύεται από το ΠΔ 67/81 και περιλαμβάνεται στον Παγκόσμιο Κατάλογο Ειδών που χρήζουν προστασίας του ΟΗΕ και τα Άλλα Σημαντικά Είδη Φυτών του δικτύου «ΦΥΣΗ 2000».

Parnassia palustris

Βάλια Κάλντα, 6/8/2012

Το γένος Parnassia, μοναδικό της οικογένειας Parnassiaceae, περιλαμβάνει περίπου 50 είδη, τα περισσότερα από τα οποία κατανέμονται στην Κίνα και την περιοχή των Ιμαλαΐων. Στην Ελλάδα αντιπροσωπεύεται από την Parnassia palustris L., είδος αρκετά διαδεδομένο στον κόσμο, που απαντά σε όλη σχεδόν την Ευρώπη, τη ΒΔ Αφρική, εύκρατες και αρκτικές περιοχές της Ασίας και τη Β Αμερική. Στο νότο, όπως και στην Ελλάδα, η εξάπλωσή της περιορίζεται στα βουνά.

Φύεται σε υγρά εδάφη, δίπλα σε ρυάκια, ρέματα ή βάλτους και σε υψόμετρα από 600 έως 2100 μ. Η ανθοφορία της ξεκινάει τον Ιούλιο και πολλές φορές διαρκεί μέχρι και τον Οκτώβριο.

Αυτό που τραβά αμέσως την προσοχή στο άνθος της P. palustris είναι οι αδένες που μοιάζουν με μικρές κίτρινες σταγόνες. Οι απόψεις για τη χρησιμότητα αυτών των αδένων διίστανται. Αφ’ ενός υπάρχει η άποψη ότι, εφόσον μοιάζουν με σταγόνες νέκταρος, ξεγελούν και έλκουν τα έντομα, υποβοηθώντας έτσι την επικονίαση.

Από την άλλη, ο Heckel το 1876 υποστήριξε, αποδεικνύοντας με πειράματα, ότι οι αδένες αυτοί παράγουν ένα κολλώδες υγρό, στο οποίο μπορούν να παγιδευτούν μικρά έντομα. Όπως και σε άλλα εντομοφάγα είδη, πχ Drosera, το υγρό αυτό γίνεται περισσότερο άφθονο μετά από ερεθισμό των αδένων από τα έντομα και έχει την ικανότητα να τα αποσυνθέτει.

Αν και δεν έχει αποδειχθεί ότι η P. palustris μπορεί να απορροφήσει όντως τα θρεπτικά συστατικά που απελευθερώνονται από την αποσύνθεση αυτών των εντόμων, πολλά φυτικά είδη έχουν την ικανότητα να παράγουν αντίστοιχες εκκρίσεις στις οποίες παγιδεύονται και στη συνέχεια αποσυντίθενται έντομα. Τα φυτά αυτά, σύμφωνα με τον Μανέτα*, είναι εν δυνάμει σαρκοφάγα. Πιθανόν να μπορούν να απορροφήσουν τα αζωτούχα συστατικά του αποσυντιθέμενου εντόμου, συμπληρώνοντας έτσι τις ανάγκες τους σε άζωτο. Άλλωστε, φυτά που ζουν σε υγρά εδάφη, κυρίως γύρω από βάλτους, αντιμετωπίζουν έλλειψη αζώτου στο περιβάλλον τους.

* Μανέτας Γιάννης, 2010. Τι θα έβλεπε η Αλίκη στη χώρα των φυτών

Rhynchocorys elephas

Σμόλικας, 17/6/2012

Υπάρχουν ελέφαντες στην Ελλάδα; 

Ναι, τουλάχιστον στο φυτικό βασίλειο. Το πάνω χείλος της στεφάνης του Rhynchocorys elephas (L.) Griseb. αγκαλιάζει το στύλο μοιάζοντας πολύ με προβοσκίδα. Πρόκειται για ένα πολύ ιδιαίτερο είδος τόσο μορφολογικά όσο και βιολογικά, αφού είναι ημιπαράσιτο.

Η εξάπλωση του μικρού ελέφαντα περιλαμβάνει τη Ν Ιταλία, τη Ν Βαλκανική, την Ανατολία, τις χώρες του Καυκάσου και το Ν και Κ Ιράν. Στην Ελλάδα εμφανίζεται κυρίως στο Βορρά, στα βουνά της Πίνδου και το Καϊμακτσαλάν, με  μία απομακρυσμένη εμφάνιση στην Οίτη.

Αγαπά την υγρασία και εμφανίζεται σε υγρά λιβάδια και ρέματα, σε υψόμετρο μεταξύ 1000-2000 μ., πάνω σε σχιστόλιθο ή σερπεντίνη. Ανθίζει από τον Ιούλιο μέχρι το Σεπτέμβριο, ανάλογα με το υψόμετρο.