Aquilegia nigricans

Γράμμος, 13/6/2015

Τα γαμψά πλήκτρα του άνθους, παρόμοια με νύχια αρπακτικού, ήταν η αφορμή για να της δοθεί το όνομα Aquilegia, από τη λέξη aquila, τη λατινική ονομασία του αετού. Ταυτόχρονα, η μορφή των εξωτερικών τμημάτων του περιάνθιου, μαζί με τα πλήκτρα, θυμίζει μια παρέα περιστεριών σε κύκλο που τα λένε μεταξύ τους, γι’ αυτό και η κοινή ονομασία του φυτού είναι κολομπίνα, από το λατινικό columba, δηλαδή περιστέρι. Ο παράδοξος συνδυασμός χαρακτηριστικών ενός μεγαλόπρεπου αετού και ενός φιλειρηνικού περιστεριού φαίνεται πως λειτουργεί μια χαρά για τα όμορφα φυτά του γένους αυτού.  

Η Aquilegia nigricans Baumg. είναι ένα είδος ενδημικό της ανατολικής Ευρώπης, που βρίσκει το νοτιότερο άκρο της εξάπλωσής του στην Ελλάδα. Εντοπίζεται σε τέσσερα μόλις βουνά της χώρας μας: Γράμμος, Τύμφη, Όρλιακας, Βέρμιο, όμως ενδελεχέστερη έρευνα στα εκτεταμένα δάση του ελληνικού βορρά ίσως αποκάλυπτε και νέους πληθυσμούς του είδους.

Προς το παρόν, οι ελάχιστοι, μικροί και διάσπαρτοι πληθυσμοί της Aquilegia nigricans έχουν εντοπιστεί σε ξέφωτα ή παρυφές δασών πεύκης, οξιάς ή μικτών φυλλοβόλων, σε υψόμετρα από 1090 έως 1600 μ. και λίγο-πολύ υγρές θέσεις. Η ανθοφορία της περιλαμβάνει τους μήνες Ιούνιο και Ιούλιο. 

Η A. nigricans συμπεριλαμβάνεται στο Βιβλίο Ερυθρών Δεδομένων (2009) με το χαρακτηρισμό «Τρωτό». Όπως πληροφορούμαστε, ο κάθε υποπληθυσμός των ελληνικών βουνών απαρτίζεται από λίγα έως μερικές δεκάδες φυτά, καθιστώντας το φυτό πολύ σπάνιο για την Ελλάδα. Επιπλέον, ένα μόνο ατυχές γεγονός, όπως ένα τοπικό πρόγραμμα αναδάσωσης ή μια πυρκαγιά, θα μπορούσε να καταστρέψει τμήμα του κατακερματισμένου ελληνικού πληθυσμού. Το είδος δεν προστατεύεται, αλλά συμπεριλαμβάνεται στον Κόκκινο Κατάλογο Απειλούμενων Ειδών της Παγκόσμιας Ένωσης Προστασίας της Φύσης και στον Παγκόσμιο Κατάλογο Ειδών που χρήζουν Προστασίας του Ο.Η.Ε.