Fritillaria conica

Μεσσηνία, 11/3/2016

Η Fritillaria conica Boiss. είναι μια κίτρινη ενδημική φριτιλλάρια της Ελλάδας. Ανακαλύφθηκε το μακρινό 1845 στο νομό Μεσσηνίας, όπου βρίσκεται και ο μοναδικός στον κόσμο πληθυσμός της, αποτελούμενος από τέσσερις υποπληθυσμούς: ένας ανάμεσα σε Πύλο και Μεθώνη, ένας στο νησάκι Σαπιέντζα και δύο στο όρος Καλάθι, κοντά στην Καλαμάτα. Στην τελευταία τοποθεσία, εκτός των αμιγών ατόμων, απαντούν και υβρίδια F. conica x F. graeca.

Γενικά, προτιμά τα χαμηλά υψόμετρα, μέχρι τα 400 μ., αν και στο όρος Καλάθι μπορεί να φτάσει μέχρι τα 800 μ. Ανθίζει το Μάρτιο και τον Απρίλιο, σε πετρώδεις ασβεστολιθικές θέσεις, ανάμεσα σε φρύγανα ή μακκία βλάστηση. 

F. conica x F. graeca, Μεσσηνία, 15/4/2015

Ο μεγαλύτερος υποπληθυσμός της Fritillaria conica, αυτός της Πύλου, δέχεται έντονες πιέσεις από βόσκηση, αλλά και ανθρωπογενείς επιδράσεις, όπως πυρκαγιές ή τεχνικά έργα. Τα αιγοπρόβατα της περιοχής τρώνε τους ανθοφόρους βλαστούς, με αποτέλεσμα ο πολλαπλασιασμός των φυτών να είναι ιδιαίτερα δύσκολος και ο συνολικός τους πληθυσμός να βαίνει μειούμενος.

Το πιο εξοργιστικό όμως συμβαίνει στο νησάκι Σαπιέντζα. Το 1990 κάποιος είχε τη φαεινή ιδέα να μετατραπεί το νησί (το οποίο, παρεμπιπτόντως, έχει χαρακτηριστεί ως Μνημείο της Φύσης και ανήκει στο δίκτυο προστατευόμενων περιοχών «NATURA 2000») σε ελεγχόμενη περιοχή κυνηγιού. Για το λόγο αυτό εισήχθηκαν στο νησί γύρω στους 500 κρητικούς αίγαγρους και καμιά 600αριά πρόβατα μουφλόν. Πέρα λοιπόν από το καταδικαστέο γεγονός ότι στο νησί αυτό μαζεύονται κυνηγοί για να νιώσουν τη διεστραμμένη χαρά να αφαιρούν ζωή από ανυπεράσπιστους οργανισμούς, απλά επειδή μπορούν, χωρίς άλλο προφανή λόγο και αιτία, τα εισαγμένα ζώα έχουν βοσκήσει σχεδόν κάθε άνθος φριτιλλάριας που υπήρξε εκεί. Η Καμάρη στο Βιβλίο Ερυθρών Δεδομένων αναφέρει ότι το 1991 στο νησί είχαν καταμετρηθεί περίπου 200 φριτιλλάριες, ενώ το 2004 και το 2006 βρέθηκαν λιγότερο από 10 ώριμα άτομα και μόνο 2 φυτά με ακέραια ανθοφόρα στελέχη. Δηλαδή, μέσα σε 15 χρόνια ο υποπληθυσμός της F. conica στη Σαπιέντζα μειώθηκε κατά 80%, λόγω της βόσκησης από ζώα που ΔΕΝ υπήρχαν στο νησί, αλλά εισήχθησαν από κυνηγούς για να τα σκοτώσουν!

Συνολικά, λιγότερα από 1200 άτομα αυτής της φριτιλλάριας υπάρχουν σε ολόκληρο τον κόσμο. Προτείνεται λοιπόν η ένταξη του φυτού αυτού στην κατηγορία των «Κινδυνευόντων». Αν οι απώλειες συνεχιστούν, η φριτιλλάρια μοιραία θα ενταχθεί στα «Κρισίμως Κινδυνεύοντα». Θεωρητικά, η F. conica προστατεύεται από τη Σύμβαση της Βέρνης, την Οδηγία 92/43 και το ΠΔ 67/81, συμπεριλαμβάνεται στο Βιβλίο Ερυθρών Δεδομένων των Σπάνιων και Απειλούμενων Φυτών της Ελλάδας, τον Κόκκινο Κατάλογο Απειλούμενων Ειδών της Παγκόσμιας Ένωσης Προστασίας της Φύσης και τον παγκόσμιο κατάλογο των φυτικών ειδών που χρήζουν προστασίας του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών. Πρακτικά, τρώγεται από τα καημένα τα μουφλόν και τα κρι-κρι.