Saxifraga aizoides

Τζένα, 31/7/2015

Η Saxifraga aizoides L., ένα αρκτικό-αλπικό είδος με ευρεία εξάπλωση, αφθονεί σε χαμηλά υψόμετρα της αρκτικής ζώνης, από τη βόρεια Αμερική, τη Γροιλανδία, Ισλανδία, Σκανδιναβία, Σκωτία και βόρεια Ιρλανδία, μέχρι τη βορειοδυτική Ρωσία, ενώ προς το νότο ανέρχεται σε ολοένα μεγαλύτερα υψόμετρα της κεντρικής, φτάνοντας μέχρι τα ψηλά βουνά της νότιας Ευρώπης. Φαίνεται ότι το θερμότερο κλίμα της Ελλάδας αποτρέπει την παρουσία της στη χώρα μας, με εξαίρεση το όρος Τζένα του ορεινού συγκροτήματος του Βόρα, όπου βρίσκει το ψυχρό καταφύγιο που χρειάζεται για να αναπτυχθεί. Η απομονωμένη αυτή θέση στην Τζένα είναι το επιβεβαιωμένο νοτιότερο άκρο της εξάπλωσής της.

Εκτός από το κρύο, στη S. aizoides αρέσει η υγρασία, γι’ αυτό φύεται στις όχθες ρεμάτων ή υγρά λιβάδια, σε σχιστόλιθο, σπανιότερα όμως και σε υγρά ασβεστολιθικά βράχια. Στην Τζένα απαντά σε υψόμετρο μεγαλύτερο των 1600 μέτρων. Τα κίτρινα παράξενα άνθη της φανερώνονται από το τέλος του Μαΐου έως την αρχή του Σεπτεμβρίου, ενώ σε άλλες, βορειότερες περιοχές το χρώμα τους ποικίλει, φτάνοντας μέχρι το κόκκινο. 

Η σπάνια αυτή για την Ελλάδα σαξιφράγκα γονιμοποιείται σχεδόν αποκλειστικά με τη βοήθεια εντόμων. Τα άνθη της είναι πρώτανδρα, δηλαδή το αρσενικό αναπαραγωγικό σύστημα ωριμάζει πρώτα σε αυτά με έναν περίεργο χορό των στημόνων. Οι τελευταίοι  αρχικά είναι σε οριζόντια θέση, παράλληλα με τα πέταλα, όμως αργότερα σηκώνονται όρθιοι ένας-ένας προς το κέντρο του άνθους, για να ξαπλώσουν ξανά όταν έχει αδειάσει η γύρη από τους ανθήρες τους και αρχίσουν να ωριμάζουν τα στίγματα των στύλων, εξασφαλίζοντας έτσι την επικονίαση μεταξύ διαφορετικών ανθών. Στη φουσκωμένη περιοχή γύρω από τη βάση των στύλων παράγεται το νέκταρ που προσελκύει τους επικονιαστές του φυτού, το οποίο κάποιες φορές μπορεί να παρατηρηθεί με τη μορφή μικρών σταγονιδίων.

Παρά τη μικρή συνολική περιοχή εξάπλωσής της στη χώρα μας, δεν προστατεύεται από κάποιο νομοθέτημα, συμπεριλαμβάνεται όμως στα Άλλα Σημαντικά Είδη Φυτών του δικτύου «ΦΥΣΗ 2000».