Solenanthus scardicus

Γράμμος, 2/5/2015

Το γένος Solenanthus στην Ελλάδα περιλαμβάνει τρεις εκπροσώπους: τον S. stamineus που απαντά στη Στερεά Ελλάδα και την Πελοπόννησο, τον S. scardicus στη βόρεια Ελλάδα και τον S. albanicus με λιγοστές αναφορές από τη βόρεια και νότια Πίνδο. 

Τα δύο τελευταία είδη χαρακτηρίζονται ως σπάνια, λόγω της περιορισμένης εξάπλωσής τους, τόσο στον ελληνικό χώρο, όσο και έξω από αυτόν, μιας και πρόκειται για βαλκανικά ενδημικά είδη. Και τα δύο έχουν καταγραφεί και φωτογραφηθεί ελάχιστες φορές στη χώρα μας.

Μια σημαντική διαφορά μεταξύ τους αποτελεί ο βιότοπος που προτιμά το καθένα. Ο S. scardicus απαντά σε δάση οξιάς, ενώ ο S. albanicus σε βράχια της ορεινής ζώνης. Μορφολογικά, θα πρέπει κανείς να παρατηρήσει με προσοχή τα δύο φυτά, καθώς οι πιο εμφανείς διαφορές εντοπίζονται: α) στα φύλλα των δύο φυτών, τα οποία ενώ στον S. scardicus είναι στενά ελλειψοειδή έως λογχοειδή, ενώ στον S. albanicus ωοειδή-λογχοειδή έως ρομβοειδή και β) στα πέταλα, τα οποία στον S. scardicus έχουν περισσότερο αμβλείες κορυφές, σε αντίθεση με τις οξείες κορυφές των πετάλων του S. albanicus. Διαφορές στη μορφολογία των δύο ειδών υπάρχουν και σε άλλα μέρη του φυτού, όπως πχ στα σπέρματα, αλλά είναι λιγότερο εύκολο να παρατηρηθούν με γυμνό μάτι. 

Ο Solenanthus albanicus προστατεύεται από την ευρωπαϊκή (Οδηγία 92/43, Σύμβαση της Βέρνης) και εγχώρια (ΠΔ 67/1981) νομοθεσία και συμπεριλαμβάνεται σε καταλόγους σπάνιων ή απειλούμενων φυτών (παγκόσμιος κατάλογος ειδών που χρήζουν προστασίας του ΟΗΕ, Κόκκινος Κατάλογος Απειλούμενων Ειδών της Παγκόσμιας Ένωσης Προστασίας της Φύσης ως «Κινδυνεύον»).

Η παρουσία του Solenanthus scardicus στην Ελλάδα επιβεβαιώθηκε πιο πρόσφατα και δεν προστατεύεται από κάποιο νομοθέτημα. Παρόλα αυτά πρόκειται για σπανιότατο είδος, με εμφανίσεις μόνο σε ελάχιστα βουνά της βόρειας Ελλάδας. 

* Ένα μεγάλο ευχαριστώ στον Γιάννη Συτιλίδη, τον Χρήστο Τόσκο και όλη την παρέα του Σαββάτου.