Πέμπτη 29 Σεπτεμβρίου 2016

Colchicum macrophyllum

Εύβοια, 25/9/2016


Ακόμα ένα φθινοπωρινό κολχικό περιορισμένης εξάπλωσης ενισχύει με την παρουσία του το χλωριδικό πλούτο της Ελλάδας. Πρόκειται για το Colchicum macrophyllum B.L. Burtt.

Το Colchicum macrophyllum  φύεται σε κάποια από τα νησιά του νοτιοανατολικού Αιγαίου (Καστελόριζο, Ρόδος, Χάλκη, Σύμη, Κως), στην Κρήτη και τη νότια Εύβοια, ενώ η παγκόσμια εξάπλωσή του περιλαμβάνει μόνο λίγες περιοχές της νοτιοδυτικής Τουρκίας. 


Ανθίζει χωρίς φύλλα από το Σεπτέμβριο έως τις αρχές του Νοεμβρίου, ενώ τα φύλλα του εμφανίζονται την άνοιξη. Προτιμά γενικά πετρώδεις τοποθεσίες, αλλά θέσεις σκιερές και εμφανίζεται σε ένα μεγάλο υψομετρικό εύρος, από το επίπεδο της θάλασσας μέχρι πάνω από τα 1000 μ.

Προστατεύεται από το ΠΔ 67/81 και συμπεριλαμβάνεται στον παγκόσμιο κατάλογο ειδών που χρήζουν προστασίας του ΟΗΕ και τα Άλλα Σημαντικά Είδη Φυτών του δικτύου «ΦΥΣΗ 2000».

Κυριακή 18 Σεπτεμβρίου 2016

Saxifraga aizoides

Τζένα, 31/7/2015

Η Saxifraga aizoides L., ένα αρκτικό-αλπικό είδος με ευρεία εξάπλωση, αφθονεί σε χαμηλά υψόμετρα της αρκτικής ζώνης, από τη βόρεια Αμερική, τη Γροιλανδία, Ισλανδία, Σκανδιναβία, Σκωτία και βόρεια Ιρλανδία, μέχρι τη βορειοδυτική Ρωσία, ενώ προς το νότο ανέρχεται σε ολοένα μεγαλύτερα υψόμετρα της κεντρικής, φτάνοντας μέχρι τα ψηλά βουνά της νότιας Ευρώπης. Φαίνεται ότι το θερμότερο κλίμα της Ελλάδας αποτρέπει την παρουσία της στη χώρα μας, με εξαίρεση το όρος Τζένα του ορεινού συγκροτήματος του Βόρα, όπου βρίσκει το ψυχρό καταφύγιο που χρειάζεται για να αναπτυχθεί. Η απομονωμένη αυτή θέση στην Τζένα είναι το επιβεβαιωμένο νοτιότερο άκρο της εξάπλωσής της.

Εκτός από το κρύο, στη S. aizoides αρέσει η υγρασία, γι’ αυτό φύεται στις όχθες ρεμάτων ή υγρά λιβάδια, σε σχιστόλιθο, σπανιότερα όμως και σε υγρά ασβεστολιθικά βράχια. Στην Τζένα απαντά σε υψόμετρο μεγαλύτερο των 1600 μέτρων. Τα κίτρινα παράξενα άνθη της φανερώνονται από το τέλος του Μαΐου έως την αρχή του Σεπτεμβρίου, ενώ σε άλλες, βορειότερες περιοχές το χρώμα τους ποικίλει, φτάνοντας μέχρι το κόκκινο. 


Η σπάνια αυτή για την Ελλάδα σαξιφράγκα γονιμοποιείται σχεδόν αποκλειστικά με τη βοήθεια εντόμων. Τα άνθη της είναι πρώτανδρα, δηλαδή το αρσενικό αναπαραγωγικό σύστημα ωριμάζει πρώτα σε αυτά με έναν περίεργο χορό των στημόνων. Οι τελευταίοι  αρχικά είναι σε οριζόντια θέση, παράλληλα με τα πέταλα, όμως αργότερα σηκώνονται όρθιοι ένας-ένας προς το κέντρο του άνθους, για να ξαπλώσουν ξανά όταν έχει αδειάσει η γύρη από τους ανθήρες τους και αρχίσουν να ωριμάζουν τα στίγματα των στύλων, εξασφαλίζοντας έτσι την επικονίαση μεταξύ διαφορετικών ανθών. Στη φουσκωμένη περιοχή γύρω από τη βάση των στύλων παράγεται το νέκταρ που προσελκύει τους επικονιαστές του φυτού, το οποίο κάποιες φορές μπορεί να παρατηρηθεί με τη μορφή μικρών σταγονιδίων.
Παρά τη μικρή συνολική περιοχή εξάπλωσής της στη χώρα μας, δεν προστατεύεται από κάποιο νομοθέτημα, συμπεριλαμβάνεται όμως στα Άλλα Σημαντικά Είδη Φυτών του δικτύου «ΦΥΣΗ 2000».

Πέμπτη 8 Σεπτεμβρίου 2016

Colchicum pulchellum

Ζήρεια, 28/9/2015


Ανάμεσα σε όλους τους όμορφους εκπροσώπους του γένους Colchicum, αυτός που είχε τη χάρη, αλλά απέκτησε και το όνομα, είναι το Colchicum pulchellum K. Perss. (pulchellus: όμορφος), ένα σπάνιο κολχικό, ενδημικό της Πελοποννήσου. 


Είναι γνωστό μόνο από δύο βουνά της Πελοποννήσου, τον Ταΰγετο και τη Ζήρεια (Κυλλήνη), όπου ανθίζει χωρίς φύλλα κατά το δεύτερο δεκαπενθήμερο του Αυγούστου και όλο το Σεπτέμβριο, ενώ τα φύλλα και οι καρποί του αναπτύσσονται την άνοιξη, από τον Απρίλιο έως τον Ιούνιο.

Φύεται σε ασβεστολιθικά υποστρώματα, σε υψόμετρο από 1400 έως 1850 μ., σε σχετικά απόκρημνες βραχώδεις πλαγιές στον Ταΰγετο, ενώ στη Ζήρεια σε αμμώδεις ή χαλικώδεις θέσεις. Στο βουνό αυτό είναι χαρακτηριστική η εμφάνιση μεγάλων συστάδων του φυτού, καθώς συμβαίνει αγενής πολλαπλασιασμός παράλληλα με τον εγγενή.


Το Colchicum pulchellum συμπεριλαμβάνεται στο Βιβλίο Ερυθρών Δεδομένων των Σπάνιων και Απειλούμενων Φυτών της Ελλάδας με το χαρακστηρισμό «Σχεδόν Απειλούμενο», λόγω της μικρή συνολικά περιοχής εξάπλωσής του και του πιθανού κινδύνου που διατρέχει στη Ζήρεια από την εύκολη προσβασιμότητα στο βιότοπό του και τη γειτνίασή του με το χιονοδρομικό κέντρο. Ακόμη, είναι ένα από τα Άλλα Σημαντικά Είδη Φυτών του δικτύου "ΦΥΣΗ 2000".

Σάββατο 3 Σεπτεμβρίου 2016

Teucrium siculum

Γρεβενά, 4/7/2014

Σύμφωνα με τη μυθολογία, το όνομα Τεύκρος αποδίδεται στο γιο του ποτάμιου θεού Σκαμάνδρου και της νύμφης Ιδαίας, ο οποίος έφυγε από την Κρήτη, περιοχή καταγωγής του, για να εγκατασταθεί στην Τροία και να γίνει ο πρώτος βασιλιάς της. Λέγεται ότι πρώτος αυτός χρησιμοποίησε ένα είδος τους γένους Teucrium για θεραπευτικούς σκοπούς και γι’ αυτό ο Διοσκουρίδης έδωσε το όνομά του στο φυτό αυτό.



Από τα 25 taxa, είδη και υποείδη, του γένους Teucrium στην Ελλάδα, τα 12 είναι ενδημικά της χώρας μας. Ανάμεσα σε αυτά τα 25, υπάρχουν και 12 που χαρακτηρίζονται σπάνια για την Ελλάδα ή υπάρχουν σε μία μόνο ή δύο φυτογεωγραφικές περιοχές. Μια τέτοια περίπτωση είναι και το Teucrium siculum (Raf.) Guss., το οποίο έχει εντοπιστεί μέχρι σήμερα μόνο στην περιοχή της βόρειας Πίνδου. Εκτός συνόρων, το φυτό αυτό απαντά μόνο στην Ιταλία και τη Σικελία, από όπου προέρχεται το όνομα siculum.

Το T. siculum φύεται μέσα σε δάση, κυρίως φυλλοβόλων ειδών, όπως δρύες ή καστανιές, αν και στη βόρεια Πίνδο βρέθηκε κάτω από μαυρόπευκα. Γενικά πάντως, προτιμά τα όξινα υποστρώματα, ενώ εμφανίζεται σε ένα μεγάλο υψομετρικό εύρος, από το επίπεδο της θάλασσας έως τα 1300 μ.